Socjonika

8.4. Elementy racjonalne i irracjonalne

Elementy racjonalne i irracjonalne przedstawię na schemacie, który jest wykorzystywany w socjonice.

W socjonice mówi się, że:

• racjonalne elementy informacyjne są złożeniem:
  — statycznych i obiektowych, oraz
  — dynamicznych i relacyjnych elementów informacyjnych.
• irracjonalizm elementy informacyjne są złożeniem:
  — obiektowych i dynamicznych, oraz
  — statycznych i relacyjnych elementów informacyjnych.

Takie złożenia w sumie tworzą elementy racjonalne i irracjonalne, które widać na powyższym rysunku.

Dla porównania pokażę, jak przedstawiają się elementy informacyjne na mandali charakterów.

Aby dopasować powyższe elementy racjonalne i irracjonalne do mandali charakterów odpowiednio poprzestawiam elementy informacyjne przedstawione na powyższym socjonicznym schemacie.

Nanieśmy więc elementy racjonalne i irracjonalne na mandalę charakterów. Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Jeśli chodzi o podział na elementy racjonale i irracjonalne to podział występujący w socjonice pokrywa się z mandalą charakterów w tym zakresie, że:

• racjonalność pokrywa się z myśleniem (ogniem) oraz czuciem (wodą),
• irracjonalność pokrywa się z intuicją (powietrzem) oraz doznaniem (ziemią).

Mandala charakterów umożliwia przedstawienie podziału na racjonalizm i irracjonalizm również na inne sposoby. Opisuję to w rozdziale „Mandala charakterów – historia tworzenia” i „Mandala charakterów – konstrukcja”. Między innymi przedstawiają to dwa poniższe schematy.

Powyższy schemat przedstawia racjonalizm. Jak możemy zobaczyć na obszarze racjonalizmu wyróżniłem też różne jego rodzaje. Innymi słowy, na racjonalizm mogą mieć wpływ:

• dwie podstawowe funkcje psychologiczne, czyli:
  — myślenie
  — i czucie.
• cztery mechanizmy przystosowawczo-obronne, czyli:
  — ekstrawersja,
  — introwersja,
  — spostrzeganie
  — i czucie.

Następny schemat przedstawia obszar, na którym występuje realizm. Pojęcia realizm używam w mandali charakterów zamiast pojęcia irracjonalizm.

W trakcie rozwoju mandali charakterów doszedłem do wniosku, że warto irracjonalizm zastąpić innym pojęciem. Dlatego też postanowiłem zamiast racjonalizmu, użyć realizmu. Zrobiłem to między innymi ze względu na to, że irracjonalizm jest pojęciem, które może większości z nas niewiele mówić. Tzn. na pierwszy rzut oka, wiemy tyle, że irracjonalizm nie jest tym czym jest racjonalizm.

W takim razie wg mnie np. realizm mówi więcej niż irracjonalizm.

Filozoficznie rzecz biorąc pomiędzy irracjonalizmem a realizmem występują pewne różnice. Jednak jeśli chodzi o osobowości człowieka, którymi zajmuję się w mandali charakterów, to irracjonalizm, może mieć też nieco negatywne zabarwienie. Jest tak dlatego, że irracjonalizm może wydawać się czymś gorszym niż racjonalizm. A w rzeczywistości tak nie jest, typy kierujące się irracjonalizmem są po prostu inne niż typy kierujące się racjonalizmem. Dlatego też, wg mnie warto zwrócić uwagę na silne strony irracjonalizmu. I po wielu przemyśleniach, doszedłem do wniosku, że realizm będzie lepiej naprowadzał nas na mocne strony typów irracjonalnych.

Jak możemy zobaczyć, na obszarze realizmu wyróżniłem też różne jego rodzaje. Innymi słowy, na realizm mogą mieć wpływ:

• dwie podstawowe funkcje psychologiczne, czyli:
  — intuicja
  — i doznanie.
• cztery mechanizmy przystosowawczo-obronne, czyli:
  — ekstrawersja,
  — introwersja,
  — spostrzeganie
  — i osądzanie.