Historia tworzenia

9. — Esencja, Jaźń i Eter.

W poprzednim rozdziale m.in. mówiłem o idei, jaką jest „esencja”. Skorzystałem przy tym z cytatu, z artykułu Krzysztofa Wirpszy zatytułowanego „Enneagram: przewodnik po typach”, z 8 października 2006. Myślę, że warto go jeszcze przypomnieć, gdyż wg mnie jest bardzo ładnie napisany.

Enneagramowa idea „esencji” w pewnym momencie skojarzyła mi się również z ideą występującą w pracach C. G. Junga. Ideą tą jest – Jaźń. Jung Jaźń opisuje m.in. w następujący sposób.

Dalej w pewnym momencie jungowska idea Jaźni skojarzyła mi się jeszcze z piątym elementem (żywiołem), jaki został wyróżniony w systemie starożytnym. Ideę tą w swoich pracach prezentował Arystoteles, który piąty element określał jako – Eter.

Eter reprezentuje element, z którego składa się wszechświat. Słowo „eter” wiąże się też z kwintesencją (po łacinie quinta essentia, piąta esencja, eteryczny piąty element, jednoczący cztery podstawowe elementy).

O eterze można przeczytać np. na stronie:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Eter_(filozofia)

Eter więc podobnie jak Jaźń jest elementem łączącym różne czynniki w całość. Według Arystotelesa Eter łączy cztery podstawowe elementy (żywioły), czyli Powietrze, Ziemię, Wodę i Ogień. W odniesieniu do naszej mandali charakterów możemy powiedzieć zatem, że Jaźń lub Eter to jest element łączący cztery podstawowe stany psychiczne i jednoczący je w jeden wspólny stan.

W tym momencie zrobiło nam się bardzo ciekawie, gdyż okazuje się, że idea „Eteru” opisywana przez Arystotelesa, bardzo nam się przydaje do wyrażenia idei „Jaźni” wprowadzonej przez C. G. Junga.

Oprócz tego Jaźń i Eter można jeszcze skojarzyć z enneagramową Esencją.

Oczywiście można tutaj wiele dyskutować nad podobieństwami i rozbieżnościami pomiędzy tymi trzema ideami. Jednak wszystkie te idee mówią o:
- centrum
- i całości.

Tzn. enneagramowa Esencja, mówi nam o centrum, który wpływ na całość.

Eter mówi nam o substancji, która wypełnia całość i oddziałuje m.in. na centralne miejsce.

Z kolei jungowska Jaźń mówi nam o wzajemnym przenikaniu się czy zjednoczeniu centrum z całością.

Z powyższych pojęć najdłuższą historię ma – Eter. Eter był analizowany przez całe pokolenia filozofów i naukowców wielu dziedzin. Szczególnie miejsce Eter zajmuje w rozwoju fizyki, gdyż był on podstawą wielu teorii na temat budowy makro i mikro kosmosu, natury magnetyzmu i elektryczności, natury światła i innych.

Obecnie Eter nie jest już przedmiotem tak wnikliwych badań, jak był jeszcze 100 lat temu. Obecnie mówi się po prostu o przestrzeni. Mamy przestrzeń, która wypełnia wszechświat i w tej przestrzeni się coś dzieje. W tej przestrzeni zaś jedno oddziałuje na drugie. Mamy więc „przestrzeń”, „coś” i „oddziaływanie”.

Czym są te trzy czynniki:
- „Coś”, to mogą być obiekty, ciała, cząstki itp. Te obiekty zaś mogą przemieszczać się albo mogą być w bezruchu względem siebie. Jedno więc dzieje się ze względu na drugie. Istotny jest to więc „wzgląd” czy mówiąc bardziej fachowo mamy tu do czynienia z takimi pojęciami jak: względność, relatywność, zależność, warunkowość. Takie ujęcie zawdzięczamy w dużej mierze teoriom względności Alberta Einsteina.
- „Oddziaływanie” z kolei zawdzięczamy różnym siłom i energiom, które działają na jakiś polach. Wśród pól zaś najbardziej istotne jest obecnie pole elektromagnetyczne. Pole to ma między innymi właściwości, które wcześniej przypisywano Eterowi, czyli że przenika wszystko i jest jednym z podstawowych elementów, z którego zbudowany jest wszechświat.
- „Przestrzeń” w obecnym ujęciu stanowi pusta przestrzeń, która wypełnia ogromne puste przestrzenie pomiędzy gwiazdami, planetami, obiektami, atomami, cząstkami itd. Na przestrzeń zaś obecnie nie zwraca się takiej uwagi, jak kiedyś na Eter.
Eter bowiem był polem, czy punktem odniesienia. W Eterze coś się działo czy przebiegały różne procesy. Eterowi przypisywano różne właściwości, które miały wpływ na procesy, które się w nim odbywały.
Z kolei, przestrzeni nie przypisuje się już takich właściwości, jakie wcześniej w rożnych teoriach miał Eter. Przestrzeń jest po prostu przestrzenią. Przestrzenią, gdzie coś dzieje się ze względu na coś innego. Przestrzenią, którą wypełniają energie, pola i ciała.
Przestrzeń nie jest więc punktem odniesienia. Coś dzieje się w tej przestrzeni niejako samo przez się, czy też jedno dzieje się ze względu na coś innego.

Ogólnie jednak mówiąc, „Eter” czy obecnie „Przestrzeń” wypełniająca wszechświat, były i są przedmiotem wielu teorii i badań. Być może wkrótce pojawi się nowa teoria. Teoria na miarę teorii względności, która znowu zmieni nasze spojrzenie na „Eter” czy „Przestrzeń”.

W każdym razie myślę, że można powiedzieć, że sprawa jest rozwojowa.

Wracając do mandali charakterów, to myślę, że nie trzeba się skłaniać do żadnego w powyższych ujęć. Nie trzeba wybierać pomiędzy „Eterem”, a „Przestrzenią”. Myślę, że można wybrać i jedno i drugie. Ponieważ tak właściwie to jedno drugiego nie wyklucza. Tzn. myślę, że w psychice ludzkiej może występować:
- oddziaływanie na siebie centrum i całości psychiki, oraz
- przestrzeń, gdzie zachodzą różne procesy psychiczne.

Oprócz tego mandala charakterów, którą tutaj tworzę, nie jest w zasadzie nową teorią osobowości. Jest ona analizą i syntezą istniejących już teorii. Z tego względu myślę, że łączenie rozwiązań pochodzących z przeszłości i z teraźniejszości, może nam tylko wyjść na dobre. Analizowanie zatem „Jaźni”, „Esencji” i „Eteru”, może nam dostarczyć wielu ciekawych odkryć w dziedzinie osobowości.

W mandali charakterów z powyższych terminów będę najczęściej używał terminu Jaźń. Jaźń obecnie najbardziej jest kojarzona z psychiką człowieka. Dlatego myślę, że najprościej będzie posługiwać się właśnie tym terminem.