Historia tworzenia

4. – Dalszy rozwój mandali charakterów.

Kiedyś zupełnie przypadkowo natrafiłem na książkę pt.: „SSOTBME: An Essay on Magic” - Ramsey Dukes. W Polsce ta książka ukazała się pt.: „Esej o magii, jej podstawach, rozwoju i miejscu we współczesnym życiu, S.T.C.M.O”, Wydawnictwo: Biblioteka Różdżkarza.

W tej książce znajduje się schemat, który bardzo jest podobny do schematu mandali charakterów. Wygląda on tak:

Autor książki przedstawia na powyższym schemacie, jak on to nazywa, „wskaźniki skłonności”, którymi są:

• intuicja,
• logika,
• odczucie
• i obserwacja.

Oprócz tego są przedstawione „metody myślenia” tzn.:

• artystyczna,
• religijna,
• magiczna,
• i naukowa.

Relacje pomiędzy wskaźnikami skłonności a metodami myślenia autor powyższego schematu przedstawia następująco:

Powyższa teoria jest zbieżna z systemem starożytnym, jak i teoriami Junga. Tzn. system starożytny ma podobny schemat. Konkretnie chodzi mi tutaj o schemat Arystotelesa przedstawiający podstawowe elementy (czy żywioły) oraz ich cechy. Żywioły to:
- Ogień,
- Woda,
- Powietrze
- i Ziemia.

Cechy żywiołów to:
- mokry (czy wilgotny),
- chłodny (czy zimny),
- suchy
- i gorący.

Przypominam, że schemat Arystotelesa jest podstawą, na której zbudowana jest Mandala Charakterów.

Z kolei, powyższa teoria jest zbieżna z pracami Junga w tym, że wykorzystuje się w niej „metody myślenia”. A te metody myślenia można skojarzyć z funkcjami psychicznymi, który opisywał Jung. Są tutaj pewne różnice w nazewnictwie, jednak charakter tych pojęć jest podobny. Tzn. w powyższej teorii mamy: intuicję, logikę, odczucie i obserwację. U Junga mamy zaś: intuicję, myślenie, czucie i doznanie.

Myślę więc, że idee z powyższej torii i powyższy schemat można wykorzystać w mandali charakterów. Aby to zrobić, trzeba jedynie odpowiednio poprzestawiać elementy na powyższych schemacie tak, żeby pasowały do mandali charakterów. To poprzestawianie elementów nie wymaga wielkiego zachodu, gdyż powyższy schemat wystarczy jedynie odwrócić. Tzn. elementy z prawej strony przenieść na lewą stronę, a elementy z lewej strony na prawą.

Poprzestawiajmy więc poszczególne elementy z powyższej teorii tak, żeby wszystko pasowało do naszych poprzednich rozważań dotyczących mandali charakterów.

Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Mamy więc:

• Cztery wskaźniki skłonności:
  - intuicja,
  - logika,
  - doznanie
  - i odczucie; oraz
• Cztery metody myślenia:
  - artystyczna,
  - religijna,
  - magiczna
  - i naukowa.

Następnie dodajmy do powyższego schematu elementy z mandali charakterów. Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Poszczególne typy myśli, czyli myśl: religijna, artystyczna, naukowa i magiczna, mogą wydawać się nieco dziwne, gdyż myślenie jest zazwyczaj kojarzone z logiką i nauką. Inne zaś terminy, jak myśl artystyczna, religijna czy magiczna, są rzadziej używane.

Spróbujmy więc krótko określić, co te terminy oznaczają, kierując się powyższym schematem.

Myśl naukowa – jak można zobaczyć na powyższym rysunku, jest to połączenie myślenia z doznaniem, czyli percepcją zmysłową. Jest to więc myślenie oparte na:

• doświadczeniu;
• konkretach;
• tym, co można niepodważalnie stwierdzić za pomocą zmysłów lub przyrządów;
• myślenie bazujące na sprawdzonych i udowodnionych poprzednio teoriach naukowych, i udowodnionych za pomocą odpowiednich doświadczeń;
• itd.

Myśl religijna (wiara, ufność, przeświadczenie, przekonanie, skupienie, uwaga) – to połączenie myślenia (logiki) i intuicji. Jest to jakby założenie, że pewne rzeczy (sprawy, twierdzenia, prawa itd.) są słuszne i właściwe, albo nawet na tyle słuszne, że są niepodważalne. A skoro tak, to znaczy, że możemy się tym kierować w naszym postępowaniu i ogólnie w życiu. Jest to więc zaufanie, czy wiara, że coś jest takie (czy będzie takie) jak to sobie to założyliśmy.

Przykładem myśli religijnej mogą być np. tzw. dogmaty, występujące w religii chrześcijańskiej i w filozofii, które z założenia są słuszne i prawdziwe i mogą się opierać np. jedynie na autorytecie kogoś, kto te dogmaty wygłasza. W typowym życiu zaś mamy do czynienia z przysięgami, obietnicami, umowami, przyzwyczajeniami itp. Myślę też, że słowo „przyzwyczajenie” lub „tradycja” dobrze oddaje ten sposób myślenia, gdyż jest to połączenie logiki i przewidywania (czyli intuicji). Kierując się nimi, możemy np. pomyśleć:

• że „do tej pory miejsce, w którym mieszkamy, było bezpieczne więc pewnie tak będzie dalej”,
• lub że „ten sposób działania zawsze się sprawdzał, więc na pewno jest on dobry”,
• itp.

Często myślenie takie wiąże się z nadmiernym optymizmem i ambicją, gdyż jeśli wierzymy, że coś jest słuszne i dobre to, dlaczego nie mamy w to wierzyć i wg tego postępować?

Myśl artystyczna – to połączenie intuicji i czucia (odczucia). Jest to założenie na postawie naszego odczucia, że coś jest odpowiednie, ładne, brzydkie, wartościowe itp. Np. na podstawie jakiejś swoich sympatii i antypatii jedne rzeczy są dla nas wartościowe, a inne nie są. Myślenie to kieruje się rzeczami lub ideami, które wywołują jakieś odczucie (negatywne lub pozytywne).

Jest to więc czynność wydawania opinii o czymkolwiek w naszym otoczeniu. Jest to też myślenie kierujące się opiniami innych z naszego otoczenia lub jakimiś opiniami wynikającymi z kultury, w której żyjemy, jak np. tradycja, moda, kanony sztuki itd.

Myślenie to więc wiąże się ściśle z wartościowaniem wszystkiego, co jest wokół nas. A wartościowanie możemy z kolei sprowadzić do osądzania wszelkiego rodzaju: jak sędziowanie w sądzie i w sporcie; bycie jurorem czy krytykiem w sprawach artystycznych i w sprawach mody; bycie stylistą; dekoratorem; doradcą; koneserem; ekspertem; znawcą; itp.

Myśl magiczna – jest to połączenie czucia i doznania (czy percepcji zmysłowej). Jest to wywoływanie za pomocą naszego odczucia zmian w naszym otoczeniu. Jest to wiec wywieranie różnego rodzaju wpływu; robienie różnego rodzaju wrażania; tworzenie nacisku, wywieranie presji; wywieranie wrażenia; stwarzanie różnego rodzaju atmosfery wokół siebie; itp. Np. możemy okazywać różnego rodzaju emocje i tak nimi kierować, żeby ludzie wokół nas zachowywali się w sposób, jakiego oczekujemy. Jest to też sugerowanie pewnych rozwiązań za pomocą, odpowiednich rad; „koloryzowania” opinii i relacji; czy zachowań z odpowiednim nastawieniem i napięciem emocjonalnym (jak np. bycie miłym lub niemiłym, bycie „czarującym” lub odpychającym).

Dalej myśl magiczna może się też wiązać z wywieraniem różnego rodzaju presji, wpływu, czy nawet szantażu.

Pewnym rodzajem presji i wpływu może być też tworzenie tzw. samospełniających się przepowiedni, czyli tworzenie odpowiednich wizji, że wydarzenia, które mogą nastąpić, będą miały korzystny lub niekorzystny wpływ. Dzięki takim wizjom można osiągnąć np. to, że ktoś przed kim roztaczamy takie wizje, będzie dzięki temu podejmować takie decyzje lub będzie tak postępować, że będzie to zgodnie z naszymi oczekiwaniami.

Powyższymi terminami możemy się też posłużyć do opisania myślenia, intuicji, czucia i doznania, podpierając się teoriami Junga.

Powyższe czynniki możemy podzielić na dwie pary przeciwieństw:

Dwa sposoby, na jakie docierają do nas wrażenia, to intuicja i doznanie:

• Doznanie (percepcja świadoma czy percepcja zmysłowa) – poprzez zmysły.
• Intuicja (percepcja nieświadoma czy percepcja pozazmysłowa) – przez wysiłek pamięci lub jako nagłą „inspirację”, czyli intuicja nie jest wyzwalana poprzez zmysły.

Dwa sposoby łączenia wrażeń i manipulowania nimi to myślenie i czucie:

• Myślenie (logika) – czyli myślenie. Logiczne myślenie, oparte na materialnych czy uznanych powszechnie faktach. Coś, co można stwierdzić, udowodnić, opisać, nazwać itp.
• Czucie (odczuwanie) – jest to sposób kojarzenia idei bez używania logicznego myślenia. Coś, co można odczuć, czyli wrażenie, nasze chęci i niechęci, sympatie i antypatie itd.

Inaczej też mówiąc i wykorzystując już przytoczony wcześniej cytat:

• Doznanie – mówi nam – że, coś jest?
• Intuicja – mówi nam – skąd się to bierze i dokąd zmierza?
• Myślenie – mówi nam – co to jest?
• Czucie – mówi nam – czy to nam odpowiada, czy nie?

Dzięki przemyśleniom umieszczonym w książce „SSOTBME: An Essay on Magic” w naszej mandali przybyło kilka elementów. Teorie umieszczone w tej książce, w dużej mierze pokrywają się z poprzednimi przemyśleniami w mandali charakterów bazującej na: teorii Junga, systemie starożytnym i enneagramie. Dlatego też terminy z tej książki będą dalej wykorzystywane w dalszym tworzeniu mandali charakterów.

Jednym z celów, jaki sobie postawiłem, było znalezienie prostego i jasnego nazewnictwa poszczególnych typów charakterów. I następnym moim etapem w tworzeniu nazw, była po prostu zmiana numerowania.

Powyżej posługiwałem się głównie cyframi. Cyfr od 1 do 9 używa się w enneagramie. Do tego zostały dodane liczby 10, 11 i 12, gdyż w mandali charakterów występuje 12 typów charakterów.

W dalszym etapie rozwoju mandali charakterów postanowiłem również używać liczb, tyle że zostały one ułożone po kolei analogicznie do liczb występujących na tarczy zegara. Myślałem, że to dobry pomysł, bo tarcza zegara jest głęboko zakorzeniona w kulturze, w naszych przyzwyczajeniach i wszyscy dokładnie wiedzą, gdzie znajdują się poszczególne liczby (godziny) na zegarze. Dla odróżnienia od enneagramu gdzie używa się cyfr arabskich, postanowiłem używać liczb rzymskich. Minusem tego rozwiązania było to, że utrudniało to, rozeznawanie się w poszczególnych typach charakteru tym, którzy znają enneagram. Między innymi dlatego to rozwiązanie później zostało zmienione. W tym momencie rozwoju mandali charakterów wpadłem jednak na to, żeby używać liczb rzymskich, tak jak to przedstawia poniższy rysunek.

Na powyższym schemacie cyframi rzymskimi oznaczone jest dwanaście typów mandali charakterów. Cyframi arabskimi oznaczone są zaś typy enneagramu.

Teraz na podstawie powyższego schematu można krótko opisać poszczególne typy mandali charakterów. I powiedzieć pokrótce, czym one są?

• I – intuicja, gniew, powietrze, artyzm, osądzanie.
• II – wstyd, czucie, woda, artyzm, osądzanie.
• III – wstyd, czucie, woda.
• IV – wstyd, czucie, woda, magia, wpływ.
• V – żal, doznanie, obserwacja, ziemia, magia, wpływ.
• VI – żal, doznanie, obserwacja, ziemia.
• VII – żal, doznanie, ziemia, obserwacja, nauka.
• VIII – lęk, myślenie (logika), ogień, nauka.
• IX – lęk, myślenie (logika), ogień.
• X – lęk, myślenie (logika), ogień, wiara.
• XI – gniew, intuicja, powietrze, wiara.
• XII – gniew, intuicja, powietrze.