Historia tworzenia

5. – Typy ekstrawertyczne i introwertyczne

Jung w swojej teorii wyróżnił 8 typów psychologicznych. Wśród nich cztery z nich to typy ekstrawertyczne a pozostałe cztery to typy introwertyczne.

Oprócz tego powyższe 8 typów dzielą się na typy racjonalne i irracjonalne.

Rozmieszczenie tych typów pokazuje następny schemat. Jest to rozmieszczenie dopasowane naszej mandali charakterów.

Powyższy schemat pokazuje ogólny podział na typy wg terminologii Junga. Schemat ten jest moją interpretacją teorii Junga, przedstawioną w ten sposób, żeby była ona dopasowana do mandali charakterów.

Osiem kropek umieszczonych na okręgu odpowiada ośmiu typom psychologicznym utworzonym przez Junga. Rozmieszczenie tych typów nie jest oryginalne jak u Junga, lecz położenie ich jest również dostosowane do mandali charakterów. Do oryginalnego podziału wg Junga wrócę jeszcze raz za chwilę.

Na powyższym schemacie widać, że Jung dzieli typy na dwie ogólne części, czyli na typy:

• racjonalne (typy znajdujące się po prawej i po lewej stronie schematu) oraz
• irracjonalne (estetyczne), (typy znajdujące się na dole i na górze schematu).

Następnie typy racjonalne są podzielone na:

• myślowe – intelektualne – porządkujące treści świadomości wg pojęć;
• czuciowe – wartościujące – porządkujące treści świadomości wg wartości.

Typy racjonalne zaś są podzielone na:

• doznaniowe – posługujące się zmysłami, czyli zmysłową percepcją, (czy świadomą percepcją i postrzeganiem);
• intuicyjne – posługujące się intuicją, czyli pozazmysłową percepcją , (czy nieświadomą percepcją i postrzeganiem).

Jung, poza tym, podzielił typy (myślowe, czuciowe, intuicyjne i doznaniowe) na ekstrawertyczne i introwertyczne.

Dało to w sumie osiem typów psychologicznych wg Junga, które przedstawia poniższy schemat.

Jak możemy zobaczyć typy psychologiczne wg Junga, zostały rozmieszczone na dwóch obręczach: zewnętrznej i wewnętrznej.

Na zewnętrznej obręczy znajdują się typy ekstrawertyczne a na wewnętrznej typy introwertyczne.

Cały schemat zaś jest jeszcze podzielony na cztery części. Powyższy czteroczęściowy podział jest również zgodny z wyobrażeniami Junga.

Jung na swoje 75 urodziny wyrzeźbił w kamieniu swoistą mandalę, która jest podzielona właśnie na cztery części. Jung umieścił na swojej mandali wiele symbolicznych rysunków, znaków i napisów, za pomocą których zawarł on w symboliczny sposób swoją wiedzę.

Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Podsumowując rozmieszczenie typów psychologicznych Junga na mandali charakterów, to typy te zostały rozmieszczone na niej w taki na nie inny sposób, na podstawie:

• analizy innych teorii osobowości człowieka, opartych na pracach Junga,
• na pracach dotyczących enneagramu,
• oraz na podstawie moich własnych wyobrażeń i przemyśleń.

Wiele z moich analiz, przemyśleń i wyobrażeń przedstawiłem w powyższych rozdziałach.

Główna różnica pomiędzy schematem wykonanym zgodnie z kamienną mandalą Junga a mandalą charakterów, jest przede wszystkim taka, że typy psychologiczne Junga są rozmieszczane na dwóch obręczach: zewnętrznej i wewnętrznej.

Na wewnętrznej obręczy są umieszczone typy introwertyczne, a na zewnętrznej umieszczone są typy ekstrawertyczne.

W mandali charakterów zaś zarówno typy introwertyczne, jak i ekstrawertyczne umieszczone są na jednym okręgu.

Ogólnie rzecz biorąc rozmieszczenie typów na jednym okręgu, okazało się bardzo dobrym pomysłem, ponieważ dzięki temu, łatwiej było dopasować do siebie typy znajdujące się w:

• enneagramie,
• systemie starożytnym (wraz z bazującym na systemie starożytnym schemacie osobowości H. J. Eysenck-a),
• oraz w typach psychologicznych Junga (wraz z późniejszymi systemami, które bazują na typologii Junga jak np.: MBTI®, socjonika itp.).

W powyższych rozdziałach przedstawiłem wiele wyjaśnień, dlaczego poszczególne typy charakterów zostały rozmieszczone tak, a nie inaczej?

Jednak oprócz wielu powyższych wyjaśnień próbowałem jeszcze znaleźć jakieś bardziej jasne i bardziej logiczne wyjaśnienie, dzięki któremu mogłem się bardziej upewnić, że poszczególne typy charakteru są rozmieszczone w odpowiedni sposób. Efekty tych przemyśleń przedstawiam poniżej.

Powyższy rysunek przestawia system starożytny.

Występują na nim między innymi cztery żywioły:
- ogień,
- powietrze,
- woda
- i ziemia.

Pomiędzy tymi żywiołami znajdują się cztery właściwości tych żywiołów, czyli:
- gorąco,
- wilgotno (mokro),
- sucho
- i zimno (chłodno).

Z kolei w rozważaniach znajdujących się w powyższych rozdziałach, które dotyczą enneagramu, został utworzony niejako rozszerzony enneagram nałożony na naszą mandalę charakterów. W tym rozszerzonym enneagramie występują zaś:
- cztery typy proste,
- cztery typy ekstrawertyczne
- i cztery typy introwertyczne.

Co do typów prostych to przy tworzeniu mandali charakterów nie miałem większej wątpliwości, gdzie się one powinny znajdować? Wątpliwości zaś ciągle pojawiały się w przypadku typów ekstrawertycznych i introwertycznych. Przy ustaleniu gdzie znajdują się te typy, posiłkowałem się artykułami o enneagramie, o których wspomniałem w powyższych rozdziałach, oraz swoimi obserwacjami poszczególnych typów w życiu.

Oprócz tego jednak starałem się znaleźć jeszcze jakieś inne, w miarę proste i logiczne, uzasadnienie gdzie typy ekstrawertyczne i introwertyczne się znajdują? I w tych poszukiwaniach logicznego i prostego uzasadnienia położenia typów ekstrawertycznych i introwertycznych bardzo pomógł mi system starożytny.

Na poniższym schemacie znajduje się system starożytny, na który naniesiona jest mandala charakterów. Są na nim naniesione typy proste. Nie ma na nim jeszcze oznaczonych typów ekstrawertycznych i introwertycznych, gdyż położenie tych typów starałem się lepiej uzasadnić.

Na powyższym schemacie zaznaczyłem, w których miejscach znajdują się typy proste, zgonie z naszym rozszerzonym enneagramem i naszymi wnioskami z rozważań w poprzednich rozdziałach.

Pozostają nam jeszcze do oznaczenia typy ekstrawertyczne i introwertyczne, czyli trzeba oznaczyć po dwa typy w czterech polach odpowiadających: Ogniowi, Powietrzu, Wodzie i Ziemi.

Żywioły dzielą się na następujące pary przeciwieństw:

• OGIEŃ – WODA
• POWIETRZE – ZIEMIA

Cechy żywiołów dzielą się z kolei na takie dwa przeciwieństwa:

• gorąco – zimno (chłodno)
• sucho – wilgotno (mokro)

Dalej każdy z żywiołów posiada po dwie cechy tzn.:

• OGIEŃ jest:
  - gorący
  - i suchy
• POWIETRZE jest:
  - gorące
  - i wilgotne (mokre)
• WODA jest:
  - wilgotna (mokra)
  - i zimna (chłodna)
• ZIEMIA jest:
  - sucha
  - i zimna (chłodna).

Fakt, że każdy żywioł, opisują dwie cechy, można teraz skojarzyć z typami psychologicznymi Junga. Tzn. u niego mamy cztery rodzaje charakterów, a każdy z tych rodzajów dzieli się z kolei na dwie części (ekstrawertyczną i introwertyczną). I w sumie daje to 8 typów charakterów Junga.

W tym miejscu nasunęła mi się analogia pomiędzy tymi dwiema sprawami, czyli pomiędzy:

• 4 żywiołami, które posiadają po 2 cechy, oraz
• 4 częściami w typologii Junga, które posiadają 2 cechy (ekstrawertyczną i introwertyczną).

Teraz, jeśli skojarzymy to razem, możemy powiedzieć, że:

• ekstrawertyzm i introwertyzm jest analogiczny do cech (właściwości) poszczególnych 4 żywiołów,
  czyli w pewnym sensie można powiedzieć, że
• każdy z 4 żywiołów posiada cechę (właściwość): ekstrawertyczną i introwertyczną.

Następnym problemem, jest więc ustalenie, które z cech w każdym z czterech żywiołów, będą odpowiednikiem ekstrawertyzmu, a które będą odpowiednikiem introwertyzmu?

Zanim to rozstrzygniemy, warto najpierw przypomnieć sobie, czym jest introwertyzm i ekstrawertyzm?

Terminy te więc odpowiadają np. na takie pytania jak:

• Skąd czerpiesz energię?
• Gdzie preferujesz kierować swoją uwagę?

Wynika więc z tego, że terminy te mówią o naszej energii, i sposobie, w jaki ona płynie w naszej psychice. (Proszę zwrócić uwagę, że to również można skojarzyć z kierunkami przechodzenia od stanu relaksu do stresu w enneagramie).

Kojarząc to z naszym schematem, żywiołów i ich właściwościami (cechami), możemy stwierdzić, że:

• żywioły to energie,
• a właściwości tych energii to kierunki przepływu tych energii.

Albo przekształcając to dalej – mamy:

• żywioły
• i energie, jakie tworzą się z tych żywiołów.

Albo konkretnie mówiąc – mamy:

• 4 żywioły
• i 4 energie, jakie wytwarzają te żywioły.

Krótko mówiąc, 2 energie, jakie tworzy każdy z żywiołów, można przyporządkować do ekstrawertyzmu i introwertyzmu,
czyli każdy żywioł, (a więc woda, powietrze, ogień i ziemia), dzieli się na ekstrawersję i introwersję.

Teraz spróbujmy rozstrzygnąć, która energia (czyli właściwość żywiołu), jest ekstrawertyczna, a która introwertyczna?

Z definicji ekstrawertyzmu wiemy, że jest to energia, która kieruje się na zewnątrz nas, w stronę „świata zewnętrznego” (na ludzi, rzeczy, sytuacje itd.).

A introwertyzm to energia, która jest związana z naszym „światem wewnętrznym” (z ideami, informacjami, wyjaśnieniami, przekonaniami itd.).

Można by więc to skojarzyć i powiedzieć, że:

• ekstrawertyzm jest jakby bardziej dynamiczny, a introwertyzm bardziej statyczny i potencjalny,
• lub ekstrawertyzm to energia dodatnia, a introwertyzm ujemna,
• lub ekstrawertyzm to energia powodująca rozpędzanie (przyspieszanie), a introwertyzm to energia powodująca wyhamowywanie (kontrolowanie prędkości),
• lub ekstrawertyzm powoduje wypływanie energii na zewnątrz, a introwertyzm kumuluje energię wewnątrz,
• lub ekstrawertyzm ma jakby wyższą temperaturę (jest bardziej gorący) niż introwertyzm, (który jest chłodniejszy),
• lub ekstrawertyzm jest bardziej ekspansywny (atakujący), a introwertyzm jest bardziej obronny,
• itp.

Myślę, że w ten sposób możemy skojarzyć jeszcze wiele analogicznych przeciwieństw.

Proszę tu jednak nie wnioskować, że ekstrawertyzm ma więcej energii a introwertyzm mniej, gdyż to jest zupełnie inna sprawa. I jedno, i drugie może mieć bowiem tyle samo energii. Różnica jest taka, że introwertycy i ekstrawertycy w inny sposób wykorzystują swoją energię (czy innymi słowy, kierują swoją energię na inne zagadnienia lub na inne sprawy w życiu).

A ilość energii, jaką mają ekstrawertycy i introwertycy może odpowiadać np.: chęci do życia, energii do działania, potrzebie zrobienia czegoś, łatwości robienia pewnych rzeczy, samozaparciu, napędowi i parciu do działania itd.

Teraz skoro mamy wyobrażenie, czym może być ekstrawertyzm i introwertyzm, przeanalizujmy każdy żywioł po kolei.

OGIEŃ – dzieli się na dwie energie: „gorąco” i „sucho”. Myślę, że możemy tu stwierdzić, że:

• „Gorąco” to ekstrawertyzm, a
• „Sucho” – introwertyzm.

Dlaczego?

Dlatego, że „gorąco” jest bardziej dynamiczną energią, a „sucho” jest bardziej statyczną.

POWIETRZE – dzieli się na „gorąco” i „wilgotno”. Możemy więc stwierdzić, że:

• „Gorąco” to ekstrawertyzm, a
• „Wilgotno” to introwertyzm.

Dlaczego?

„Gorąco” jest np. bardziej gorące, niż coś wilgotnego, czy mokrego (co prawda „mokro” też może być gorące, ale tutaj „gorąco” jest energią, która bardziej wypływa (promieniuje) na zewnątrz, niż „wilgotno”).

WODA – dzieli się na „wilgotno” i „zimno”. Stwierdzamy więc, że:

• „Wilgotno” to ekstrawertyzm, a
• „Zimno” to introwertyzm.

Dlaczego?

Dlatego, że w tym przypadku „wilgotno” jest energią bardziej aktywną niż „zimno”. Gdyż np. „wilgotno” jest pomiędzy „powietrzem” a „wodą”, czyli powinno być cieplejsze niż „zimno”, które jest pomiędzy „wodą” a „ziemią”. Poza tym „wilgotno” jest na naszym schemacie bliżej „gorąco” niż „zimno”.

ZIEMIA – dzieli się na „sucho” i „zimno”. Stwierdzamy, że:

• „Sucho” to ekstrawertyzm a,
• „Zimno” to introwertyzm.

Dlaczego?

Dlatego, że „sucho”, jest bardziej ciepłe niż „zimno”. Poza tym, na naszym schemacie, „zimno” leży naprzeciwko „gorąca”, więc „zimno” powinno być tu najzimniejsze. Tak więc „sucho” w tym przypadku jest bardziej dynamiczne.

Nanieśmy teraz te rozważania na nasz schemat.

Na rysunku powyżej możemy teraz zobaczyć, gdzie znajdują się typy ekstrawertyczne, a gdzie typy introwertyczne?

W takim razie możemy też ustalić, które typy na mandali charakterów są introwertyczne, a które ekstrawertyczne?

Oznaczyłem to na kolejnym rysunku poniżej.

Na powyższym rysunku zostało oznaczone położenie typów introwertycznych i ekstrawertycznych.

Możemy zobaczyć teraz, że powstały nam obszary, gdzie znajduje się introwertyzm i ekstrawertyzm. Obszary te oznaczyłem za pomocą belek znajdujących się wewnątrz okręgu, na którym są rozmieszczone poszczególne typy charakterów.

W ten sposób otrzymaliśmy:
- dwie belki, gdzie znajduje się EKSTRAWERTYZM (jedna pozioma, druga pionowa),
- oraz dwie belki gdzie znajduje się INTROWERTYZM (również jedna pionowa i jedna pozioma).

Oprócz tego, zgodnie z podziałem Junga na typy racjonalne i irracjonalne, został wyróżniony jeszcze podział na:

• EKSTRAWERTYZM racjonalny i irracjonalny oraz na;
• INTROWERTYZM racjonalny i irracjonalny.

Powyższy schemat mnie bardzo zaciekawił i zainspirował, gdyż naprowadza on na kolejne skojarzenia.

Można zauważyć, że typy ekstrawertyczne zbiegają się (czy nakładają się na siebie) w miejscu, gdzie jest „gorąco”, typy introwertyczne zaś zbiegają się w miejscu, gdzie jest „zimno”.

Mamy więc swego rodzaju bieguny energii. Jednym biegunem jest EKSTRAWERTYZM, a drugim „INTROWERTYZM”. Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Następnie, jeśli bieguny energii: EKSTRAWERTYZM – INTROWERTYZM naniesiemy na naszą mandalę charakterów wraz ze sposobami myślenia, możemy dojść do następnych ciekawych wniosków. Proszę spojrzeć na rysunek poniżej.

Na rysunku można zobaczyć, że ekstrawertyzmu jest najwięcej w miejscu, gdzie jest WIARA (czy też religia, zasady, przykazania, dogmaty, twierdzenia, tezy itd.).

Jest to zgodne z enneagramem, gdyż w tym miejscu są dwa enneagramowe typy:

• typ 7 enneagramu na rysunku jest oznaczony również jako – X, który odpowiada też – myśleniu ekstrawertycznemu wg teorii Junga;
• typ 8 enneagramu zaś na rysunku oznaczony też jako XI, odpowiada również – intuicji ekstrawertycznej wg teorii Junga.

Typy te w swoim świadomym stanie kierują się myśleniem opartym na wierze, religii, dogmatach, zasadach, przykazaniach, sprawdzonych filozofiach, ustalonych przekonaniach itp.

Różnica pomiędzy tymi typami jest taka, że typ X (czy enneagramowy typ 7 oraz myślenie ekstrawertyczne w typologii Junga) swoją wiarę bardziej opiera na logice.

Z kolei typ XI (czy enneagramowy typ 8 oraz intuicja introwertyczna w typologii Junga) jest bardziej zbliżony do myślenia religijnego. Typ XI kieruje się bowiem bardziej swoimi przekonaniami, w których słuszność wierzy i często skutecznie potrafi ich bronić. Skłonny jest też do czynienia starań, aby przekonania te narzucać innym.

Typ X (czy enneagramowy typ 7 oraz myślenie ekstrawertyczne w typologii Junga) również stara się bronić swoich „wierzeń” i też od czasu do czasu jest skłonny narzucać je innym, ale robi to, opierając się bardziej na logice i na swoim przykładzie. Tzn. stara się on swoim działaniem i czynami pokazywać, że to w co wierzy, jest słuszne. Często wiąże się to z dużą aktywnością tego typu.

Z kolei introwertyzmu jest najwięcej w miejscu, gdzie jest MAGIA (wpływ). W tym miejscu znajdują się:

• typ IV (zbieżny z enneagramowym typem 4 oraz z – czuciem introwertycznym wg teorii Junga);
• typ V (niewystępujący w enneagramie, w teorii Junga zaś odpowiada – doznaniu introwertycznemu. W rozważaniach w poprzednich rozdziałach ten typ był oznaczany jako – „10”).

Oba typy w stanie świadomym, za główne zadania stawiają sobie wywieranie możliwie jak największego wpływu na otoczenie. Różnica pomiędzy nimi jest taka, że:

• typ IV (zbieżny z enneagramowym typem 4 i czuciem introwertycznym w typologii Junga) swój „magiczny” wpływ na otoczenie opiera bardziej na odczuciach np.: na tworzeniu określonego nastroju emocjonalnego; na gwałtownych zmianach nastroju; na okazywaniu określonych emocji; wykorzystywania swojej wiedzy, doświadczenia i umiejętności do „oczarowywania” innych; itp.
• typ V (brak odpowiednika w enneagramie, w typologii Junga – doznanie introwertyczne) będzie z kolei „czarował” innych czymś bardziej konkretnym np. swoją wiedzą; sprawnością intelektualną; osiągnięciami; wykonywaną pracą; określoną postawą; odpowiednim zaangażowaniem; itp.

Typy introwertyczne mogą więc sprawiać wrażenie, że nic specjalnego nie robią, jednak często potrafią wywierać bardzo silny wpływ na innych. Ciekawostką może być tu to, że przedstawiciele tych dwóch typów, dzięki swoim umiejętnościom we wpływaniu na innych, często mają wrażenie, że to oni tak naprawdę są najmądrzejsi ze wszystkich. Oczywiście to wrażenie nie zawsze jest zgodne z rzeczywistością, gdyż to, że ktoś daje się manipulować, nie koniecznie musi oznaczać to, że jest on mniej mądry.