Aktualizacja 1.16 – Co to jest jesień?

W mandali charakterów znajdują się nazwy czterech pór roku, które zostały zaczerpnięte ze systemu starożytnego.

System starożytny stanowi fundament mandali charakterów. Na tym starożytnym fundamencie odpowiednio umieściłem dwa kolejne systemy, czyli enneagram i „typy psychologiczne” C. G. Junga.

W sumie więc mandala charakterów jest połączeniem typologii starożytnej, enneagramu i „typów psychologicznych” Junga.

Wracając do czterech pór roku, to w zasadzie można by tu zadać proste pytanie, po co one właściwie na mandali charakterów się znajdują?

Cztery pory mają znaczenie symboliczne i są powiązane z wyróżnionymi przez Arystotelesa żywiołami (zwanymi też elementami i korzeniami). Tzn. poszczególne pory roku są powiązane z następującymi żywiołami:

• Ziemia – jesień
• Ogień – lato
• Woda – zima
• Powietrze – wiosna

W jaki sposób są rozmieszone pory roku i żywioły można zobaczyć na poniższym schemacie systemu starożytnego:

Rozwijając mandalę charakterów, w pewnym momencie pomyślałem sobie, że może by tak usunąć z niej nazwy pór roku. Myślałem, że symbolika pór roku, nie jest powszechnie tak czytelna, jak symbolika żywiołów, czyli głównie symbolika Ziemi, Ognia, Wody i Powietrza.

W międzyczasie również myślałem o tym, że warto byłoby wprowadzić do mandali charakterów idee Junga, jakie zawiera poniższy schemat tzw. Comapss of the Psyche, czyli kompas psychiki. Na schemat ten natrafiłem podczas tworzenia mandali charakterów i korzystałem z niego podczas tworzenia pierwszej wersji mandali (tzn. wersji 1.00).

Schemat ten jest odwrócony do góry nogami względem mandali charakterów. Tzn. na mandali intuicja, (czyli – N), jest na górze, a doznanie, (czyli – S), jest na dole.

Dla ułatwienia umieściłem zwroty z powyższego schematu na schemacie systemu starożytnego. Jak wyżej wspomniałem, system starożytny stanowi fundament mandali charakterów.

Wg tego schematu więc możemy zobaczyć, że typy psychologiczne są podzielone na cztery główne grupy.
Są to:

• S (ang. sensing) – doznanie, (mówi nam, że – coś jest.)
• T (ang. thinking) – myślenie, (mówi nam – co to jest?)
• F (ang. feeling) – czucie, (mówi nam – czy to nam odpowiada, czy nie?)
• N (ang. intuition) – intuicja, (mówi nam – skąd się to bierze i dokąd zmierza?).

Intuicja jest oznaczona literą „N”. Wydawać się to może nielogiczne, gdyż pozostałe trzy grupy oznaczone są pierwszymi literami od nazw (T – Thinking, S – Sensing, F – Feeling). Intuicja bierze swoje oznaczenie od drugiej litery (czyli N – iNtuition), gdyż litera „I” została wykorzystana do oznaczenia tzw. Introwersji.

Wg Junga myślenie, czucie, doznanie i intuicja są funkcjami psychicznymi. O funkcjach mówiłem w rozdziale:
- 2.2. – Typy psychologiczne Junga

Tym razem moją uwagę we większym stopniu niż funkcje zwróciły słowne ich opisy, jakie znajdują się na powyższym rysunku, tzn.:

• Doznanie – mówi nam, że – coś jest?
• Myślenie – mówi nam – co to jest?
• Czucie – mówi nam – czy nam to odpowiada, czy nie?
• Intuicja – mówi nam – skąd się to bierze i dokąd zmierza?

Powyższe opisy funkcji psychicznych pochodzące z rysunku Compass of the Psyche postanowiłem jeszcze porównać z oryginalnymi cytatami, jakie można znaleźć w książce Junga „Typy psychologiczne”. Oto fragment dotyczący powyższych opisów:

Opisy, które znajdują się na schemacie Compass of the Psyche, różnią się trochę od tych z powyższego cytatu. Dla porównania więc uproszczę opisy Junga, z książki „Typy psychologiczne”.

• Doznanie – stwierdza, że – coś jest.
• Myślenie – mówi nam – co to coś oznacza.
• Czucie – powiada nam – ile coś jest warte.
• Intuicja – przypuszcza i przeczuwa – pochodzenie i cel.

Na ten moment nie wiem, które opisy będą bardziej przydatne w dalszych rozważaniach. W takim razie zrobiłem drugą wersję powyższego schematu. Tzn. schematu zawierającego:
- schemat starożytny
- i powyższe opisy funkcji psychicznych, które są streszczeniem cytatu z książki Junga „Typy psychologiczne”.

Kiedy zastanawiałem się nad objaśnieniami z powyższego schematu dotyczących funkcji psychicznych, w pewnym momencie skojarzyło mi się to z nazwami pór roku. Tzn. nie skojarzyło mi się to, tak bezpośrednio tylko pośrednio.

To skojarzenie zacząłem od jesieni. Jesień znajduje się w dolnej części mandali charakterów w następującym zestawie zwrotów:

ZIEMIA
pozycja, DOZNANIE, pożytek
żal
jesień

Kojarzenie pór roku z pojęciami znajdującymi się na powyższym schemacie rozpocząłem od jesieni w sumie ze względów osobistych. Sam należę do typu Powietrze, więc dla mnie Ziemia i znajdująca się w tym miejscu co jesień, są opozycyjne. Tzn. Powietrze jest moim stanem świadomości, a Ziemia – stanem nieświadomości. W takim razie myślałem, czym jest właściwie jesień dla mnie (i w ogóle czym jest dla typu Powietrze)?

Starając się odpowiedzieć na to pytanie, zacznę może od znaczeń symbolicznych.

Jesień zatem występuje np. w takich zwrotach:

• „jesień życia” - czyli: starość, starszy wiek, schyłek życia,
• „złota (polska) jesień – czyli czas, kiedy możemy podziwiać piękno jesieni, głównie dzięki liściom przybierającym różne barwy oraz dzięki pięknym dojrzałym owocom.

Oprócz tego jesień często kojarzy się z czasem zbierania owoców. Rolnicy w czasie jesieni mają wiele pracy podczas zbierania plonów z pól.

Jesień zatem oznaczająca m.in.:
- schyłek życia
- czy czas zbierania owoców,
może być odbierana jako zamknięcie jakiegoś okresu, czy cyklu, w którym coś istniało (czy też ciągle i nieprzerwanie istnieje).

Słowo „istnienie” mnie bardzo zafrapowało. Zafrapowało mnie, ponieważ jesień może pokazywać to, jaki sens ma czyjeś lub kogoś istnienie. Krótko mówiąc, jesień pokazuje czyjś sens istnienia (lub sens istnienia czegoś). Np. głównym sensem istnienia drzewa owocowego jest wydawanie owoców. Przykładowo sensem istnienia jabłoni jest rodzenie jabłek.

W przypadku ludzi sprawa sensu ich istnienia jest bardziej skomplikowana, gdyż każdy człowiek musi sobie sam odnaleźć jakiś sens swojego istnienia. Poza tym sensem istnienia różne typy charakteru kierują się w mniejszym lub większym stopniu. W największym stopniu zaś sensem życia kierują się typy z rejonu mandali charakterów, gdzie jest Ziemia, czyli tam, gdzie jest jesień. Tam, gdzie jest Ziemia więc i tam, gdzie jest jesień, sens życia jest najbardziej widoczny i najbardziej uchwytny. Dlatego też ludzie z tego rejonu mandali charakterów, w swoim stanie świadomości preferują kierowanie się tym, co ma wg nich sens.

Można by tu zapytać, a jaki jest ten sens dla ludzi z rejonu mandali, gdzie jest Ziemia i jesień?

Ogólnie w przypadku ludzi sens to bardzo ciekawa rzecz, ponieważ to, co ma sens dla jednego człowieka, może nie mieć sensu dla drugiego. Poza tym poszczególni ludzie mogą uważać, że ich sens, jest lepszy od sensu, który mają inni. W przenośni mówiąc, ktoś z typu Ziemia stwierdzić tak – mój sens ma sens, a twój sens nie ma sensu. Sens mojej działalności, celów, osiągnięć, sposobu postępowania..., czy całego mojego życia, ma większy sens, niż sens życia innych.

W przypadku ludzi z rejonu mandali charakterów, gdzie jest Ziemia i jesień, jak wspomniałem przed chwilą, ich cel jest bardziej widoczny i uchwytny. W symbolicznym sensie jest tak za sprawą Ziemi i jesieni. Ziemia bowiem jest konkretna, namacalna, jasno określona itp. Za sprawą jesieni zaś często wiadomo, co, jakie wydaje owoce? Np. kiedy jesienią widzimy jabłka wiszące na jabłoni, widzimy jasno, że drzewo jabłoni rodzi jabłka. W przeciwieństwie do tego, w czasie trwania wiosny, to widząc to samo drzewo, możemy widzieć na nim jedynie pąki kwiatów czy kwiaty. Nie wiemy więc, jakie to drzewo wyda owoce? Możemy nie wiedzieć nawet, co to jest za drzewo? Musimy znać się na drzewach, np. poznawać gatunki drzew po ich kształcie, po wyglądzie kory, pąków, kwiatów, gałęzi, pnia itp. Albo po prostu musimy pamiętać to, jakie owoce dane drzewo wydawało wcześniej.

Jesienią zatem widząc owoce na drzewie, wiemy, jaki jest jego sens i po co istnieje dane drzewo?

I w ten sposób myślę, że doszliśmy do określenia – coś jest, czyli stwierdzenia, które jest umieszczone na powyższym schemacie pod literą S – Sensing, (tzn. pod funkcją psychiczną – doznanie).

Stwierdzenie – coś jest – zatem mówi nam o istnieniu i sensie czegoś.

Mówiąc krótko dzięki jesieni, wiemy, że – coś jest, że – coś istnieje. Jest to tak oczywiste, widoczne i konkretne, że nawet nie musimy specjalnie się nad tym zastanawiać i nie musimy tego udowadniać.

Przykładowo jesienią widzimy jabłoń obwieszoną jabłkami i nie musimy myśleć, i udowadniać tego, że to jest jabłoń. Widzimy owoce i po owocach łatwo możemy stwierdzić, że mamy do czynienia z jabłonią.

Po owocach można więc poznać dane drzewo i zobaczyć jego istnienie i jego sens. Najkrócej może to chyba podsumować tak:

• Drzewo – to jest istnienie.
• A owoce tego drzewa – to jest jego sens.

W sumie, wychodzi więc na to, że jesień jest bardzo ciekawym symbolem, mówiącym nam m.in. o istnieniu i sensie.

Odnosząc się zaś do wspomnianego wyżej stwierdzenia – coś jest? – Można powiedzieć, że:

W tym momencie weszliśmy trochę na filozoficzny rejon, co mi się bardzo podoba.

W filozofii takie pojęcia jak sens czy istnienie mają bardzo długą historię. Prawdopodobnie są one analizowane od początku istnienia filozofii. I zapewne w przyszłości pojęcia te dalej będą analizowane.

Stając więc w obliczu wieków rozważań nad istnieniem i sensem, nie będę się tymi pojęciami teraz zajmować. Tzn. np. nie będę się starał jakoś krótko ich podsumować, skoro dla filozofów pojęcia te stanowią wielkie wyzwanie. Szczególnie – istnienie – jest zapewne jednym z największych problemów filozoficznych.

W każdym razie w pojęciach „istnienie i sens” tkwi wielki potencjał do wielu rozważań, analiz i skojarzeń. A to może nam się bardzo przydać w rozważeniach nad mandalą charakterów.

W takim razie myślę, że zwrot – istnienie i sens, można umieścić na mandali charakterów obok symbolu, jakim jest pora roku – jesień.

Zestaw słów na dole mandali charakterów będzie więc wyglądał następująco:

ZIEMIA
pozycja, DOZNANIE, pożytek
żal
(jesień – istnienie i sens)

Zamiast słowa „jesień” pojawił się zatem zwrot – (jesień – istnienie i sens). Zwrot ten został ujęty przeze mnie w nawias, żeby podkreślić związek pomiędzy porą roku – jesień i zwrotem – istnienie i sens.

Powyższa zmiana naniesiona na mandalę charakterów przedstawia się następująco.

Bibliografia