Socjonika
8.7. Model-A
Przed przedstawieniem typów ludzkich charakterów występujących w socjonice, czyli tzw. socjotypów potrzebne jest jeszcze przestawienie modelu A. Litera „A” oznacza pierwszą literę nazwiska twórczyni socjoniki, czyli Aušry Augustinavičiute.
Model A wykorzystuje w praktyce pojęcie metabolizmu informacyjnego, którym między innymi Aušra Augustinavičiute, była zainspirowana przy tworzeniu socjoniki. Przypomnę, że twórcą pojęcia metabolizmu informacyjnego był Antoni Kępiński.
Wg mnie model A jest niezwykłą i imponującą teorią. Dla mnie osobiście jest to trudna teoria i wydaje mi się, że daleko mi jeszcze do jej głębszego zrozumienia. Jednakże, model A, jak i cała socjonika, jest unikatową teorią. I zapewne faktem jest to, że jest to bardzo cenny wkład w odkrywanie tajemnic ludzkich osobowości.
Do określenia czym jest model-A, kolejny raz posłużę się cytatem ze strony - http://socjonika.net/#!Budowa_psychiki
W myśleniu każdego człowieka odnajdujemy wszystkie elementy informacyjne – można uznać, że ich przetwarzanie przebiega podobnie u wszystkich ludzi. Istotne z punktu widzenia socjoniki różnice tkwią we wzajemnych zależnościach i sposobie współpracy pomiędzy procesami odpowiadającymi przetwarzaniu poszczególnych elementów. Tego rodzaju zależności przedstawia model A.
W modelu A każdemu elementowi przypisujemy pewną funkcję (rolę), jaką pełni w procesie metabolizmu informacyjnego. Łatwo zauważyć, że musi istnieć 8 możliwych ról. Często mówimy o działaniu (sposobie działania) samej funkcji, czyli temu, jak związany z nią element manifestuje się w procesach psychicznych człowieka. Funkcje jako takie nie obrazują działań i decyzji ludzi, a tylko sposób w jaki ludzie odbierają informacje, które to dopiero będą podstawą do podejmowania działań i decyzji.
Na wspólnej puli odbieranych przez nas informacji operuje wszystkie 8 funkcji. Działają one jednocześnie, przez cały czas, ale intensywność tych działań jest zmienna. Intensywność funkcji jest regulowana przez ich kolejne pobudzanie w dwóch kręgach, odpowiadających funkcjom mentalnym i witalnym. Kierunek przepływu pobudzeń w kręgu jest zgodny z numeracją funkcji. Za początek kręgu mentalnego uważa się funkcję 1, a witalnego – 5. Jak widać użyte pojęcia kręgów nie tylko stanowią pewien podział funkcji, ale też obrazują efekty bardziej skomplikowanych zależności z nimi związanych.
Struktura modelu A
W modelu A wyróżniamy cztery poziome bloki: ego, super-ego, super-id oraz id. Ich nazwy odzwierciedlają przede wszystkim sposób, w jaki uświadamiamy sobie pracę danej pary funkcji.
Blok Ego – sfera świadomych aspektów silnych stron, związana z wkładem, jaki dana osoba wnosi w życie innych ludzi.
Blok Super Ego – sfera świadomych aspektów słabości, związana z wypracowywanymi zachowaniami zachowawczymi i obronnymi w reakcji na negatywne doświadczenia.
Blok Super ID – sfera nieświadomych aspektów słabości, związana z kumulacją pozytywnego wkładu innych osób.
Blok ID – sfera nieświadomych aspektów silnych stron, związana z nabywanymi mimowolnie osobistymi przyzwyczajeniami.
W powyższym cytacie jest powiedziane, że „w modelu A każdemu elementowi przypisujemy pewną funkcję (rolę), jaką pełni w procesie metabolizmu informacyjnego”.
Konkretnie jakie są te funkcje przedstawiam na następnych schemacie.
Podsumowując więc, socjoniczny model-A wykorzystuje 8 elementów informacyjnych, o których mówiłem wcześniej. Przypomnę, że są to:
- I – intuicja potencjału, czyli
Ne – intuicja ekstratyczna, - T – intuicja czasu, czyli
Ni – intuicja introtyczna, - P – praktyczna (czy pragmatyczna) logika, czyli
Te – logika ekstratyczna, - L – strukturalna logika, czyli
Ti – logika introtyczna, - E – etyka emocji, czyli
Fe – etyka ekstratyczna, - Fi – etyka relacji, czyli Fi – etyka introtyczna,
- F – sensoryka siły, czyli
Se – sensoryka ekstratyczna, - S – percepcyjna sensoryka, czyli
Si – sensoryka introtyczna.
Powyższe osiem elementów informacyjnych, kiedy umieści się je na modelu-A, stają się funkcjami (czy rolami, sposobami działania, sposobami manifestowania się). Np.:
— kiedy umieści się element T (Ni) — intuicja czasu, w miejsce 1 modelu-A,
to wtedy element T (Ni) staje się funkcją programową,
— kiedy umieści się element P (Te) — praktyczna logika, w miejsce 2,
to wtedy element P (Te) staje się funkcją kreatywną,
— itd.
Na modelu-A, dla każdego typu (socjotypu), 8 elementów informacyjnych rozmieszcza się w inny sposób. Dzięki temu funkcje na modelu A są różne dla każdego typu. I dzięki temu też na modelu-A, dla każdego z 16 socjonicznych typów powstaje specyficzny model metabolizmu informacyjnego. Modele te przedstawię w następnym rozdziale.
Jak możemy zobaczyć na powyższym schemacie mamy następujące funkcje modelu-A:
- programowa,
- kreatywna,
- roli,
- czuła,
- sugestywna,
- aktywacyjna,
- ignorująca,
- demonstracyjna.
Na powyższym schemacie możemy też zobaczyć, że funkcje modelu-A mogą się dzielić na:
— silne (funkcje 1, 2, 7 i 8),
— i słabe (funkcje 3, 4, 5 i 6),
oraz
— przyjmujące (funkcje 1, 3, 5 i 7),
— i produkujące (funkcje 2, 4, 6 i 8),
oraz
— mentalne (należące do kręgu mentalnego), (funkcje 1, 2, 3 i 4),
— i witalne (należące od kręgu witalnego), (funkcje 5, 6, 7 i 8).
Oprócz trzech powyższych najbardziej istotnych podziałów funkcji w modelu-A mamy jeszcze inne podziały, o których powiem w dalszej części tego rozdziału.
Do opisania powyższych funkcji Modelu-A wykorzystam opisy ze strony internetowej:
http://socjonika.net/#!Funkcje
Do tego dodałem schematy mojego autorstwa.
Silne funkcje przyjmujące (akceptujące)
Funkcja programowa (1) – Podstawowa metoda odbioru informacji ze świata, nastawiona na jak najefektywniejszą ich obróbkę. Wrodzony sposób w jaki osoba patrzy na rzeczywistość, stanowiący szkielet naturalnego dla niej języka myślenia o nim. Punkt siły: osoba nie musi polegać na doświadczeniu w tej sferze, potrafiąc rozwiązać wszelkie zagadnienia na bieżąco.
Funkcja ignorująca (7) – Odruchowe operowanie drugim aspektem informacji obsługiwanej przez funkcje programową. Osoba podświadomie uzupełnia informacje z funkcji programowej danymi tego typu i potrafi skutecznie przetworzyć pojedyncze z nich, ale zarządzanie ich całokształtem pozostawia funkcji programowej – całość jest widziana z jej perspektywy. Komfort odbioru takiego typu informacji może być różny. Zależy on od tego, czy łatwo jest wytworzyć informacje funkcji programowej, które staną się szkieletem dla tworzonych przez funkcję ignorującą uzupełnień. Informacje zbyt pod tym względem złożone, dla których trudno jest ten szkielet zbudować, postrzegane są jako nudne bądź irytujące. Taka perspektywa sprawia też, że w obrębie dziedziny powiązanej z tą funkcją łatwiej i chętniej wskazywane są błędy innych niż realizowana jest własna aktywność.
Silne funkcje produkujące
Funkcja kreatywna (2) – Uzupełnienie informacji o dodatkowe aspekty i tworzenie odniesienia dla funkcji programowej – tak przetworzone informacje są zarówno łatwiejsze do weryfikacji, jak i wykorzystania. Wypełnienie naturalnego szkieletu języka myślenia o świecie. Punkt łatwej i szybkiej nauki. Dąży do jak najlepszego ujęcia swojej dziedziny, stale ją ulepsza i poprawia. Wzbogaca informacje z funkcji programowej o element indywidualnej interpretacji, podejścia, pomysłów i doświadczeń.
Funkcja demonstracyjna (8) – Odruchowe operowanie drugim aspektem informacji z funkcji kreatywnej, polegające na uzupełnianiu informacji z funkcji kreatywnej o odniesienia w swojej dziedzinie. Owe odniesienia są tworzone na bieżąco, w razie gdy zajdzie taka potrzeba, przez co patrząc z szerszej perspektywy można uznać działania tej funkcji za nieco chaotyczne. Osoba reaguje niezrozumieniem na informacje tego typu nieposiadające odniesienia do informacji z jej funkcji kreatywnej. Zwykle okazuje wtedy demonstracyjnie swoją niechęć do takiego podejścia w obszarach zahaczających o obszar kompetencji jej funkcji kreatywnej, udowadniając bezsensowność takiego działania i pokazując wyższość swoich rozwiązań.
Słabe funkcje przyjmujące
Funkcja roli (3) – Świadome operowanie drugim aspektem informacji z funkcji sugestywnej; ze względu na związek z nią do tego aspektu przywiązywana jest spora uwaga, ma to jednak charakter dość powierzchowny. Stanowi wygodne i elastyczne narzędzie w kontaktach międzyludzkich, jest jednakże przytłoczona przez funkcję programową. Punkt nauki na miarę potrzeb – uczy się tylko na tyle, żeby w jak najprostszy, czasem wręcz zbytnio uproszczony sposób wykonywać swoje zadania.
Funkcja sugestywna (5) – Podświadomy sposób odbioru informacji z otoczenia, stanowiący uzupełnienie zakresu informacji przetwarzanych przez funkcję programową – osoba potrafi doskonale dostosować się do dowolnej ich ilości i reaguje na nie bardzo komfortowo. Osoba nie zawsze świadomie przywiązuje wagę do tego typu informacji, jednakże podświadomie szuka ich w otoczeniu.
Słabe funkcje produkujące
Funkcja czuła (4) – Świadome operowanie drugim aspektem informacji z funkcji aktywacyjnej, głównie pod wpływem funkcji roli, w większości tworzenie negatywnych wartościowań. Punkt słabości – osoba nigdy nie jest pewna swojego osądu w tej materii.
Funkcja aktywacyjna (6) – Podświadomy sposób odbioru informacji, głównie pod wpływem funkcji sugestywnej. Osoba nie rozumie tego typu informacji, ale reaguje na nie dobrze. Sam fakt ich zaistnienia stanowi uzupełnienie dla funkcji kreatywnej i może posłużyć do weryfikacji jej wniosków. Powoduje to, że aktywność tej funkcji waha się od minimalnej do przesadnej.
DYCHOTOMIE FUNKCJI
Mentalne i witalne
1, 2, 3, 4 – 5, 6, 7, 8
Akceptujące (przyjmujące) i produkujące
1, 3, 5, 7 – 2, 4, 6, 8
Silne i słabe
1, 2, 7, 8 – 3, 4, 5, 6
Bezwładne i kontaktowe
1, 4, 6, 7 – 2, 3, 5, 8
Cenione i przyćmione
1, 2, 5, 6 – 3, 4, 7, 8
Określające i sytuacyjne
1, 4, 5, 8 – 2, 3, 6, 7
Myślę, że teraz warto zapytać, czy są jakieś analogie pomiędzy socjonicznym modelem-A a mandalą charakterów?
Aby to pokazać, przypomnę model A.
Myślę, że są pewne analogie pomiędzy modelem-A a symbolicznym modelem psychiki, który wykorzystuję w mandali charakterów.
Na pierwszy rzut oka trudno się doszukać analogii pomiędzy modelem-A a powyższym modelem psychiki z Mandali.
Jednak jeśli się pokusimy o to, aby elementy w modelu-A trochę poprzesuwać, to możemy zrobić to np. w sposób jak na schemacie poniżej.
Teraz, myślę, że taki układ elementów modelu-A jak powyżej może nasuwać skojarzenie z symbolicznym modelem psychiki, jakiego używam w mandali charakterów.
Dlaczego?
Myślę, że analogie pomiędzy socjonicznym modelem-A a symbolicznym modelem psychiki w mandali przedstawię za pomocą tabeli.
Analogie pomiędzy modelem-A w socjonice a symbolicznym modelem psychiki w mandali charakterów.
| Socjonika Model-A | Mandala Charakterów Symboliczny model psychiki |
|---|---|
| krąg mentalny (świadomy) | trójkąt świadomości |
| krąg witalny (nieświadomy) | trójkąt nieświadomości |
| funkcja programowa i funkcja kreatywna | stan świadomości |
| funkcja ignorująca i funkcja demonstracyjna | stan nieświadomości |
| funkcja czuła i funkcja aktywująca | pierwszy punkt: stan pewności lub niepewności siebie |
| funkcja roli i funkcja sugestywna | drugi punkt: stan pewności lub niepewności siebie |
| blok ego | stan świadomości |
| blok id | stan nieświadomości |
| blok super-ego i blok super-id | strefa obejmująca punkty: stan pewności i niepewności siebie |
A zatem analogii pomiędzy modelem-A a symbolicznym modelem psychiki jest sporo.
Osobiście bardzo się cieszę, że powyższe analogie można znaleźć, dzięki temu będę mógł czerpać wiele inspiracji z socjoniki.
Myślę, że teraz po pokazaniu analogii pomiędzy socjoniką a mandalą charakterów, mogę przejść pokazania, jak przedstawiają się socjoniczne typy, (czyli tzw. socjotypy) na mandali charakterów.
CC0 1.0 Universal
Dla tekstów i ilustracji innych autorów, które cytuję w moich pracach, mogą obowiązywać dodatkowe ograniczenia.