Socjonika

8.8. Socjotypy, czyli typy charakterów w socjonice

W socjonice występuje 16 typów.

Na początek, myślę, że warto wyjaśnić, jakie są sposoby nazywania poszczególnych typów, czyli socjotypów?

Na początek wyjaśnię, jak są tworzone oryginalne nazwy socjotypów w socjonice. Ten oryginalny sposób nazywania na pierwszy rzut oka może wydawać się dosyć skomplikowany.

Jak zatem są tworzone nazwy socjotypów?

Nazwy socjotypów są tworzone na podstawie bloku-ego w modelu-A. Blok-ego pełni bowiem rolę przewodnią w metabolizmie informacyjnym. Jest to sumie analogiczne do nazywania typów w mandali charakterów, w której nazwy typów tworzy się na podstawie stanów świadomości poszczególnych typów. Tzn. od tego, gdzie stan świadomości poszczególnych typów jest umiejscowiony na mandali charakterów. Tu jednak analogie przy tworzeniu nazw typów pomiędzy mandalą o socjoniką się już kończą. Dlatego spróbuję po kolei wyjaśnić, jak są tworzone nazwy socjotypów?

Do oznaczania typu w socjonice wykorzystuje się cztery funkcje informacyjne, czy główne rodzaje (źródła) informacji:

• Logikę — L
• Etykę — E
• Intuicję — I
• Sensorykę — S

Przypomnę, że każda z czterech funkcji informacyjnych obejmuje po dwa elementy informacyjne. Pokazują to poniższe tabela i schemat:

Z powyższej tabeli do oznaczania typów w socjonice wykorzystuje się funkcje informacyjne, które znajdują się po lewej stronie. Poniżej możemy zobaczyć jeszcze graficzne przedstawienie powyższej tabeli.

A zatem do nazywania typów wykorzystujemy cztery funkcje informacyjne, czyli cztery rodzaje czy źródła informacji. Te cztery rodzaje informacji wywodzą się z podstawowych funkcji psychologicznych Junga, (czyli myślenie, czucie, intuicja i doznanie).

Oprócz powyższych czterech rodzajów informacji (L – Logika, E – Etyka, I – Intuicja, S – sensoryka), w socjonice przy nazywaniu typów wykorzystujemy jeszcze dwa rodzaje informacji, czyli:

• Ekstratykę, oznaczana jako — E
• Introtykę — I.

Powyższe rodzaje informacji tworzą w socjonice następujące dychotomie:

• Logika (L) – Etyka (E)
• Intuicja (I) – Sensoryka (S)
• Ekstratyka (E) – Introtyka (I).

I w sumie to są rodzaje informacji, które wykorzystujemy na nazywania typów (socjotypów) w socjonice.

W takim razie, jak nazywanie typów w socjonice jest przeprowadzane?

Żeby określić nazwę typu, patrzymy na jego blok-ego w modelu-A. Blok-A w modelu-A, składa się z:
— funkcji programowej, która w modelu-A jest oznaczona jako — 1,
— i funkcji kreatywnej, która w modelu-A jest oznaczona jako — 2.

Nazwy socjotypów w Socjonice zawierają trzy litery, np. ILE.

Jak zatem tworzymy te trzy litery?

1. Pierwsza litera.
   Aby określić pierwszą literę:
   • patrzymy na funkcję programową w modelu-A danego typu (w modelu-A oznaczona jako—1),
   • dalej patrzymy na to, jaki ta funkcja programowa (1) ma główny rodzaj informacji. (Tzn. główny rodzaj informacji spośród: Logika—L, Etyka—E, Intuicja—I, Sensoryka—S).
   Np. jeśli chodzi o socjotyp ILE, jego głównym rodzajem informacji w funkcji programowej (1), jest Intuicja—I. Dlatego też pierwsza litera określająca socjotyp ILE to I.


2. Druga litera.
   Aby określić drugą literę:
   • patrzymy na funkcję kreatywną w modelu-A danego typu,
   • dalej patrzymy na to, jaki ta funkcja kreatywna (2) ma główny rodzaj informacji. (Tzn. główny rodzaj informacji spośród: Logika—L, Etyka—E, Intuicja—I, Sensoryka—S).
   Np. jeśli chodzi o socjotyp ILE, to jego głównym rodzajem informacji w funkcji kreatywnej (2), jest Logika—L. Dlatego też druga litera określająca socjotyp ILE to L.


3. Trzecia litera.
   Aby określić trzecią literę:
   • z powrotem patrzymy na funkcję programową w modelu-A danego typu,
   • dalej patrzymy na to, jaki ta funkcja programowa (1) ma rodzaj informacji spośród dychotomii:
     — Ekstratyka—E, czy
     — Introtyka—I.
   Np. jeśli chodzi o socjotyp ILE, to jego funkcja programowa jest Ekstratyczna—E. Dlatego też trzecia litera określająca socjotyp ILE to E.

Oprócz powyższego nazewnictwa socjotypów mamy jeszcze jeden, który jest analogiczny to typologii MBTI®. Przykładowo socjotyp ILE jest też oznaczany jako ENTp. Analogicznie jak w MBTI® tworzy się też nazwy typów. Tzn. poprzez wybranie jednej litery w każdej parze poniższych dychotomii:

1. Pierwsza litera:
   • E—ekstratyczność (Extroversion), albo
   • I—introtyczność (Introversion)
2. Druga litera:
   • N—intuicja (iNtuition), albo
   • S—sensoryka (Sensing)
3. Trzecia litera:
   • T—logika (Thinking), albo
   • F—etyka (Feeling)
4. Czwarta litera:
   • p—irracjonalność (perceiving), albo
   • j—racjonalność (judgment)

Aby odróżnić nazwy socjoniczne, od nazw typów MBTI® ostatnia dychotomia jest oznaczana małą literą. Np. ENTp, (czyli ILE).

Oprócz powyższych dwóch rodzajów literowych nazw socjotypów mamy jeszcze dwa słowne sposoby nazywania poszczególnych typów, tzn.:

• zawody oraz role pełnione w społeczeństwie,
  np. socjotyp ILE to — Wynalazca
• sławne postaci reprezentujące cechy charakterystyczne dla danego socjotypu:
  np. typ ILE to — Don Kichot

Powyższe nazwy słowne socjotypów traktuje się w socjonice jako nazwy pomocnicze to nazw literowych. Nazwy słowne mają tą zaletę, że w miarę łatwo jest je zapamiętać, z drugiej strony nazwy słowne często się interpretowane na wiele różnych sposobów. Dlatego może dojść do nadinterpretacji tych nazw.

Teraz jak wiemy, jak są tworzone nazwy socjotypów w socjonice, przejdę do przedstawienia poszczególnych socjotypów.

Przedstawię je na dwa sposoby:
— oryginalny sposób, który wykorzystuje Model-A,
— oraz przedstawię schematy poszczególnych socjotypów naniesione na mandalę charakterów.

Każdy socjotyp jest przedstawiony osobno, gdyż nie da się ich przedstawić na jednym schemacie.

Na poniższych schematach socjotypów umieszczonych na mandali, poszczególne osiem elementów informacyjnych przedstawiam za pomocą wycinków koła, oznaczonych jako:

• I (Ne),
• T (Ni),
• E (Fe),
• R (Fi),
• P (Te),
• L (Ti),
• F (Se),
• S (Si).

Kręgi mentalny i witalny przedstawiłem za pomocą numerów funkcji w modelu-A i za pomocą strzałek, tzn.:
— Krąg mentalny przedstawiony jest za pomocą czarnych strzałek, tzn. przemieszczanie pomiędzy odpowiednimi elementami informacyjnymi w kręgu mentalnym, jest oznaczone za pomocą czarnych strzałek.
— Przemieszczanie zaś pomiędzy odpowiednimi elementami informacyjnymi w kręgu witalnym, jest oznaczone za pomocą szarych strzałek.

Podsumowując:
— czarne strzałki — odnoszą się do kręgu mentalnego,
— szare strzałki — do kręgu witalnego.

Dymki z literowymi nazwami typów socjotypów wskazują miejsce na mandali charakterów, gdzie mniej więcej mogą znajdować się poszczególne socjotypy. Miejsca te są w sumie identyczne z tymi, jakie występują w systemie MBTI® (Myers-Briggs Type Indicator ®). Jednakże podejście do poszczególnych typów osobowości i ich analizowanie w MBTI® jest inne niż w Socjonice.

Pokazuje to np. to, że jak widzieliśmy powyżej w socjonice nazwy socjotypów są tworzone inaczej niż nazwy typów w MBTI®.

Oprócz tego socjonika uwzględnia nieświadomość (czyli socjoniczny krąg witalny), przy opisywaniu poszczególnych typów. W MBTI® odniesienia do nieświadomości nie mamy. (W mandali charakterów, nieświadomość jest również reprezentowana. Tzn. w mandali nieświadomość reprezentuje trójkąt nieświadomości).

Kolejna różnica pomiędzy socjoniką a MBTI®, jest taka, że:
— w MBTI® do opisu osobowości są wykorzystywane tzw. preferencje;
— w socjonice zaś od opisu osobowości są wykorzystywane elementy informacyjne, które biorą udział w metabolizmie informacyjnym.

Oprócz różnic, jakie występują pomiędzy MBTI® a socjoniką, to myślę, że warto tu zwrócić uwagę na dwa istotne fakty:
— socjonika to typologia młodsza niż MBTI®,
— MBTI®, jest jednym z fundamentów, na których socjonika jest zbudowana.

Innymi fundamentami socjoniki są koncepcje Sigmuta Freuda, Carla Gustava Junga, i koncepcja metabolizmu informacyjnego Antoniego Kępińskiego.

Myślę, że warto tu jeszcze zwrócić uwagę na to, że zarówno MBTI®, jak i socjonika są ciągle rozwijane, na ich temat ukazuje się wiele publikacji i obie teorie mają coraz większe grono sympatyków. Także obie teorie mają coraz to więcej do zaoferowania.

Wrócę zatem do typów socjonicznych, czyli socjotypów, i przedstawię, jak prezentują się one na mandali charakterów. Osobiście cieszę się, że mandalę mogę wykorzystać również do przedstawienia socjotypów. Dzięki temu mandala staje się uniwersalnym modelem, do przestawienia samej siebie, jak również innych systemów opisujących osobowości.

Proszę zatem spojrzeć na poniższe schematy socjotypów naniesione na mandalę charakterów.

8.8.1. Socjotyp – ILE – Intuicyjno(I)-Logiczny(L) Ekstrawertyk(E), oznaczany też jako ENTp, (Wynalazca), (Don Kichot) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu ILE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla socjotypu ILE wygląda następująco.

8.8.2. Socjotyp – LII – Logiko(L)-Intuicyjny(I) Introtyk(I), oznaczany też jako ENTp, (Analityk, Naukowiec), (Robespierre) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu LII.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu LII wygląda następująco.

8.8.3. Socjotyp – IEE – Intuicyjno(I)-Etyczny(E) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ENFp, (Psycholog), (Aldous Huxley) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu IEE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu IEE wygląda następująco.

8.8.4. Socjotyp – E II– Etyczno(E)-Intuicyjny(I) Introtyk(I), oznaczany również jako INFj, (Humanista, Empatyk), (Fiodor Dostojewski) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu EII.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu EII wygląda następująco.

8.8.5. Socjotyp – E IE– Etyczno(E)-Intuicyjny(I) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ENFj, (Mentor, Nauczyciel, Aktor), (Hamlet) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu EIE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu EIE wygląda następująco.

8.8.6. Socjotyp – IEI– Intuicyjno(I)-Etyczny(E) Introtyk(I), oznaczany również jako INFp, (Romantyk, Liryk), (Siergiej Jesienin) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu IEI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu IEI wygląda następująco.

8.8.7. Socjotyp – ESE– Etyko(E)-Sensoryczny(S) Ekstratyk(I), oznaczany również jako INFp, (Entuzjasta), (Victor Hugo) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu ESE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu ESE wygląda następująco.

8.8.8. Socjotyp – SEI – Sensoryczno(S)-Etyczny(E) Introtyk(I), oznaczany również jako ISFp, (Mediator, Pośrednik), (Alexandre Dumas) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu SEI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu SEI wygląda następująco.

8.8.9. Socjotyp – ESI – Etyczny(E)-Sensoryczno(S) Introtyk(I), oznaczany również jako ISFj, (Obrońca , Konserwator), (Theodore Dreiser) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu ESI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu ESI wygląda następująco.

8.8.10. Socjotyp – SEE – Sensoryczno(S)-Etyczny(E) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ESFp, (Polityk, Ambasador), (Napoleon, Juliusz Cezar) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu SEE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu SEE wygląda następująco.

8.8.11. Socjotyp – LSI – Logiko(L)-Sensoryczny(S) Introtyk(I), oznaczany również jako ISTj, (Inspektor, Pragmatyk), (Maksim Gorki) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu LSI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu LSI wygląda następująco.

8.8.12. Socjotyp – SLE – Sensoryczno(L)-Logiczny(L) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ESTp, (Zdobywca, Legionista), (Georgij Żukow) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu SLE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu SLE wygląda następująco.

8.8.13. Socjotyp – SLI – Sensoryczno(S)-Logiczny(L) Introtyk(I), oznaczany również jako ISTp, (Rzemieślnik, Mistrz), (Jean Gabin) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu SLI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu SLI wygląda następująco.

8.8.14. Socjotyp – LSE – Logiczno(L)-Sensoryczny(S) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ESTj, (Dyrektor, Administrator), (Sherlock Holmes, Stierlitz) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu LSE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu SLE wygląda następująco.

8.8.15. Socjotyp – ILI – Intuicyjno(I)-Logiczny(L) Introtyk(I), oznaczany również jako INTp, (Krytyk, Obserwator), (Honoré de Balzac) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu ILI.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu ILI wygląda następująco.

8.8.16. Socjotyp – LIE – Logiko(I)-Intuicyjny(I) Ekstratyk(E), oznaczany również jako ENTj, (Przedsiębiorca, Pionier), (Jack London) na mandali charakterów.

Poniższy schemat przedstawia socjoniczny model-A dla typu LIE.

Na mandali charakterów powyższy model-A dla typu LIE wygląda następująco.

Tak więc przedstawia się 16 socjotypów umieszczonych na mandali charakterów.

Na koniec, przedstawiam zestawienie schemat ze słownymi nazwami 16 socjotypów.

Powyższe socjotypy rozmieściłem wokół mandali. Proszę jednak pamiętać, że w socjonice nazwy poszczególnych sociotypów pochodzą od ich bloków-ego. Blok-ego zaś składa się z funkcji programowej i kreatywnej. Ogólnie mówiąc, nazwa typu w socjonice pochodzi od świadomej i przewodniej części psychiki danego typu.

Analogiczną zasadę nazywania typów zastosowałem również w mandali charakterów, gdzie nazwa typu pochodzi od stanu świadomości danego typu.

Dlatego też punkty odpowiadające socjotypom, które wskazałem na powyższym schemacie, w przybliżeniu są odpowiednikami bloków-ego w modelach-A dla poszczególnych typów

Bibliografia: