33. Obszary mechanizmów przystosowawczo-obronnych

W tym rozdziale przedstawię obszary, na których występują mechanizmy przystosowawczo-obronne, (czyli postawy ogólne czy formy reakcji psychicznych).

Do mechanizmów przystosowawczo-obronnych zaliczają się:

• ekstrawersja,
• introwersja,
• spostrzeganie (abstrakcja),
• i osądzanie (empatia).

Mechanizmy przystosowawczo-obronne przedstawię na tle obszarów racjonalizmu i realizmu, o których mówiłem w poprzednim rozdziale.

Na początek myślę, że dobrze będzie przypomnieć, gdzie znajdują się obszary racjonalizmu i realizmu.

Poniżej przypominam obszar, jaki zajmuje racjonalizm. Racjonalizm jest powiązany z podstawowymi funkcjami psychologicznymi, którymi są myślenie i czucie.

Na kolejnym schemacie, przedstawiam obszar realizmu. Realizm jest powiązany z podstawowymi funkcjami psychologicznymi, którymi są intuicja i doznanie.

Do powyższych dwóch schematów dodam teraz mechanizmy przystosowawczo-obronne, czyli (ekstrawersję, introwersję, spostrzeganie i czucie).

Najpierw te mechanizmy naniosę na schemat racjonalizmu.

Powyżej umieściłem mechanizmy przystosowawczo-obronne w towarzystwie napisu „racjonalizm”, dla podkreślenia, że mechanizmy te znajdują się na obszarze racjonalizmu. Tzn. umieściłem następujące napisy:

• RACJONALIZM, EKSTRAWERSJA – górny lewy róg.
• RACJONALIZM, INTROWERSJA – dolny prawy róg.
• RACJONALIZM, SPOSTRZEGANIE – dolny lewy róg.
• RACJONALIZM, OSĄDZANIE – górny prawy róg.

Proszę zwrócić uwagę, że pośrodku mamy obszar, gdzie znajdują się:

• RACJONALIZM, MYŚLENIE – po lewej stronie.
• i RACJONALIZM, CZUCIE – po prawej stronie.

W tym obszarze więc racjonalizm jest powiązany z funkcjami psychologicznymi, jakimi są myślenie i czucie.

Na następnym schemacie naniosłem mechanizmy przystosowawczo-obronne na obszar zajmowany przez realizm.

Teraz możemy zobaczyć, że na obszarze realizmu umieściłem napisy:

• REALIZM, EKSTRAWERSJA – górny lewy róg.
• REALIZM, INTROWERSJA – dolny prawy róg.
• REALIZM, SPOSTRZEGANIE – dolny lewy róg.
• REALIZM OSĄDZANIE – górny prawy róg.

Podobnie jak na poprzednim schemacie, proszę zwrócić uwagę, że pośrodku mamy obszar, gdzie znajdują się:

• REALIZM, INTUICJA – na górze,
• i REALIZM, DOZNANIE – na dole.

A zatem na tym obszarze realizm jest powiązany z funkcjami psychologicznymi, jakimi są intuicja i doznanie.

EKSTRAWERSJA i INTROWERSJA

Mechanizmy przystosowawczo-obronne, jakimi są ekstrawersja i introwersja przedstawię na dwóch schematach. Zrobiłem tak, gdyż dzięki temu schematy te są bardziej czytelne.

Najpierw więc przedstawię obszary:

• ekstrawersji i introwersji,
• oraz wydzielone obszary racjonalizmu i realizmu, na których ekstrawersja i introwersja się znajdują.

Tam, gdzie na wcześniejszych schematach jest widoczny:
— racjonalizm, który jest powiązany z funkcjami myślenie i czucie,
— oraz realizm, który jest powiązany z funkcjami intuicja i doznanie,
teraz jest puste miejsce.

Na powyższym rysunku użyłem cieniowania (gradientów), żeby pokazać, gdzie jest największy wpływ ekstrawersji i introwersji. Tzn.:

• ekstrawersja w największym stopniu występuje w górnym lewym rogu,
• a introwersja w największym stopniu występuje w dolnym prawym rogu.

SPOSTRZEGANIE i OSĄDZANIE.

Poniżej przedstawiam obszary:

• spostrzegania i osądzania,
• oraz wydzielony obszar racjonalizmu i realizmu, na których spostrzeganie i osądzanie się znajdują.

Na powyższym schemacie również za pomocą cieniowania (gradientów), pokazuję, gdzie jest największy wpływ spostrzegania i osądzania. Tzn.:

• spostrzeganie w największym stopniu występuje w dolnym lewym rogu,
• a osądzanie w największym stopniu występuje w górnym prawym rogu.

LEKKIE WERSJE MECHANIZMÓW PRZYSTOSOWAWCZO-OBRONNCH

Na poprzednich dwóch schematach,
— pomiędzy obszarami zajmowanymi przez introwersję i ekstrawersję
— oraz pomiędzy spostrzeganiem i osądzaniem,
znajdują się puste obszary.

Jak wspomniałem wcześniej, te puste obszary są zajmowane przez podstawowe funkcje psychologiczne, czyli intuicję, doznanie, myślenie i czucie.

Na tych obszarach mechanizmy przystosowawczo-obronne (czyli ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie) mają mniejsze oddziaływanie. Jednakże do mechanizmów przystosowawczo-obronnych, często przywiązuje się bardzo dużą uwagę. Szczególnie jest tak w przypadku ekstrawersji i introwersji. Skoro do tych dwóch mechanizmów przywiązuje się bardzo dużą uwagę, postanowiłem też przedstawić, jak te mechanizmy wyglądają na obszarach zajmowanych przez podstawowe funkcje psychologiczne.

Na poniższym schemacie przedstawiam obszary introwersji i ekstrawersji na obszarze racjonalizmu.

Na następnym schemacie przedstawiam obszary introwersji i ekstrawersji na obszarze realizmu.

Na każdym z powyższych schematów mamy po cztery pasy, dwa grubsze i dwa cieńsze.

Cieńsze pasy znajdują się na obszarach zajmowanych przez podstawowe funkcje psychologiczne. I jak możemy zobaczyć, cieniowanie (czy gradient) na cieńszych pasach jest mniej intensywne niż na grubszych pasach. Oznacza to to, że ekstrawersja i introwersja na obszarach cieńszych pasów są słabsze.

Na powyższych pasach możemy zobaczyć też to:
— który racjonalizm lub realizm jest ekstrawertyczny,
— a który racjonalizm lub realizm jest introwertyczny.

Teraz chciałbym zwrócić uwagę na cienkie pasy. Na tych cienkich pasach również są wyróżnione:
— realizm ekstrawertyczny i introwertyczny,
— i racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny.

W rozróżnieniu gdzie, na cienkich pasach znajdują się:
— racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny, oraz
— realizm ekstrawertyczny i introwertyczny,
pomogły mi typy Myers-Briggs. Tzn. pomogło mi rozmieszczenie tych typów na mandali charakterów. Dlatego też na powyższych schematach możemy zobaczyć rozmieszczone wokół mandali typy Myers-Briggs.

Analogicznie do powyższych obszarów introwersji i ekstrawersji wykonałem też schematy, gdzie przedstawiłem obszary dla spostrzegania i osądzania.

Na poniższym schemacie przedstawiam obszary spostrzegania i osądzania na obszarze racjonalizmu.

Na następnym schemacie przedstawiam obszary spostrzegania i osądzania na obszarze realizmu.

Na każdym z powyższych schematów mamy po cztery pasy, dwa grubsze i dwa cieńsze.

Cieńsze pasy znajdują się na obszarach zajmowanych przez podstawowe funkcje psychologiczne (intuicję, doznanie, myślenie i czucie). I jak możemy zobaczyć, cieniowanie (czy gradient) na cieńszych pasach jest mniej intensywne niż na grubszych pasach. Oznacza to to, że spostrzeganie i osądzanie na obszarach cieńszych pasów są słabsze.

Na powyższych pasach możemy zobaczyć też to:
— który racjonalizm lub realizm jest spostrzegający,
— a który racjonalizm lub realizm jest osądzający.

Teraz chciałbym zwrócić uwagę na cienkie pasy. Na tych cienkich pasach również są wyróżnione:
— realizm spostrzegający i osądzający,
— i racjonalizm spostrzegający i osądzający.

Na powyższych czterech schematach mogliśmy więc między innymi zobaczyć, jak wyglądają mechanizmy przystosowawczo-obronne (ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie) na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych (intuicja, doznanie, myślenie i czucie).

Powyższe cztery schematy dokładnie pokazują, gdzie i jak intensywne są funkcje i mechanizmy. Jednak tych schematów jest aż cztery. I jest tak dlatego, że do przedstawiania funkcji i mechanizmów wykorzystuję pasy. W trakcie rozwoju mandali charakterów, jednak wpadłem też na to, że oprócz pasów, do przedstawiania powyższych funkcji i mechanizmów można też użyć wycinków koła.

Użycie wycinków koła szczególnie przydało mi się do rozważań nad takimi teoriami jak:
— Myers-Briggs Type Indicator®,
— Socjonika,
— Model ośmiu postaw funkcyjnych i ośmiu archetypów, którego autorem jest John Beebe.
— Personality Parts (czyli role osobowości), bazujące na modelu Johna Beebe, których autorem jest Richard Owen.

Poniżej więc przedstawię schematy z użyciem wycinków koła.

Na powyższych schemacie możemy zobaczyć wycinki koła oznaczone jako: Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti. Elementy te są jednym z głównych składników wyżej wspomnianych teorii. Elementy te są także różnie nazywane. Tzn. te 8 głównych części:
— w Teorii Myers-Briggs są określane jako — funkcje kognitywne (ang. cognitive functions)
— w modelu Johna Beebe są określane jako — postawy funkcyjne (ang. Function-Attitudes)
— w socjonice zaś są określane jako — elementy informacyjne.

Jak możemy zobaczyć na powyższym schemacie nazwy powyższych głównych części ,są następujące:

• intuicja ekstrawertyczna — Ne, (ang. extraverted intuition),
• intuicja introwertyczna — , (ang. introverted intuition),
• doznanie ekstrawertyczne — Se, (ang. extraverted sensation),
• doznanie introwertyczne — Si, (ang. introverted sensation),
• myślenie ekstrawertyczne — Te, (ang. extraverted thinking),
• myślenie introwertyczne — Ti, (ang. introverted thinking),
• czucie ekstrawertyczne — Fe, (ang. extraverted feeling),
• czucie introwertyczne — Fi, (ang. introverted feeling).

W socjonice oryginalnie używa się innych nazw. Powyższe nazwy są traktowane, jako nazwy dodatkowe. Wymienię również oryginalne nazwy używane w socjonice, gdyż wg mnie są one bardzo ciekawe. Oto the nazwy:

• Intuicja potencjału — I,
  czyli, intuicja ekstrawertyczna — Ne, (ang. extraverted intuition),
• Intuicja czasu — T,
  czyli intuicja introwertyczna — Ni, (ang. introverted intuition),
• Sensoryka siły — F,
  czyli doznanie ekstrawertyczne — Se, (ang. extraverted sensing),
• Percepcyjna sensoryka — S,
  czyli doznanie introwertyczne — Si, (ang. introverted sensing),
• Praktyczna logika — P,
  czyli myślenie ekstrawertyczne — Te, (ang. extraverted thinking),
• Strukturalna logika — L,
  czyli myślenie introwertyczne — Ti, (ang. introverted thinking),
• Etyka emocji — E,
  czyli czucie ekstrawertyczne — Fe, (ang. extraverted feeling),
• Etyka relacji — R,
  czyli czucie introwertyczne — Fi, (ang. introverted feeling).

Socjoniczne elementy informacyjne naniesione na mandalę charakterów przedstawia następny schemat.

Jak możemy zobaczyć na powyższych dwóch schematach, oprócz ośmiu postaw funkcyjnych (czy funkcji kognitywnych czy elementów informacyjnych), czyli Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti, mamy jeszcze cztery obszary, której zajmują:
— Intuicja (N),
— Czucie (F),
— Doznanie (S),
— Myślenie (T).

Są to podstawowe cztery funkcje psychologiczne, które wyróżnił Jung.

Jak możemy zobaczyć na poprzednich dwóch schematach, obszary podstawowych funkcji psychologicznych są puste. Na schematach zaś, gdzie wykorzystywałem pasy zamiast wycinków koła, były pokazane oddziaływania, jakie na te obszary mają mechanizmy przystosowawczo-obronne (czyli ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie).

Czy w takim razie możemy też pokazać jakoś na schematach z ćwiartkami oddziaływanie mechanizmów przystosowawczo-obronnych na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych?

Myślę, że można do tego wykorzystać fakt, że mechanizmy przystosowawczo-obronne (ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie) mają słabsze oddziaływanie na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych.

Na wcześniejszych schematach z pasami widzieliśmy, że ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych miały mniej intensywne cieniowanie (czy gradient). Było to tam, gdzie na schematach były grubsze i cieńsze pasy. I cieńsze pasy miały mniej intensywny gradient.

Przypomnę jeszcze, że obszary gdzie są cienkie pasy, są obszarami, gdzie najsilniejsze są poszczególne podstawowe funkcje psychologiczne. Tzn. intuicja, doznanie, myślenie i czucie.

W takim razie, jeśli ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie na cienkich pasach są mniej intensywne, to myślę, że można powiedzieć, że są one po prostu – lekkie.

Teraz mając w głowie to, że ekstrawersja, introwersja, spostrzeganie i osądzanie na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych są lekkie, myślę, że można zmodyfikować schematy, na których prezentowałem postawy funkcyjne (czy funkcje kognitywne, czy elementy informacyjne). Te modyfikacje wyglądają następująco.

Powyżej na obszarach, na których wcześniej były jedynie wyróżnione podstawowe funkcje psychologiczne (intuicja, doznanie, myślenie i czucie), teraz mamy po dwa obszary na każdą z funkcji. Konkretnie, podziały te są następujące:

• Obszar intuicji, jest podzielony na:
  — lekką Ni, czyli lekką intuicję introwertyczną,
  — i lekką Ne, czyli lekką intuicję ekstrawertyczną.
• Obszar doznania, jest podzielony na:
  — lekkie Si, czyli lekkie doznanie introwertyczne,
  — lekkie Se, czyli lekkie doznanie ekstrawertyczne.
• Obszar myślenia, jest podzielony na:
  — lekkie Ti, czyli lekkie myślenie introwertyczne,
  — i lekkie Te, czyli lekkie myślenie ekstrawertyczne.
• Obszar czucia, jest podzielony na:
  — lekkie Fi, czyli lekkie czucie introwertyczne,
  — i lekkie Fe, czyli lekkie czucie ekstrawertyczne.

Myślę, że powyższy schemat jest właśnie tym, czego brakuje do rozważań nad:
— modelem Johna Beebe,
— indykatorem Myers-Briggs,
— i socjoniką.

Dlatego też powyższy schemat będę wykorzystywał do moich modyfikacji tych teorii oraz dostosowywania ich do mandali charakterów.

Myślę, że oprócz powyższego schematu, gdzie pokazałem wpływ ekstrawersji i introwersji na obszary podstawowych funkcji psychologicznych, można wykonać jeszcze kolejny schemat. Schemat ten będzie dotyczyć wpływu spostrzegania i osądzania na obszary podstawowych funkcji psychologicznych.

Co prawda, do rozważań nad modelem Johna Beebe, Myers-Briggs i socjoniką, nie jest nam to potrzebne, jednak być może przyda się to do czegoś w przyszłości.

Na następnym schemacie pokaże wpływ, jaki mają spostrzeganie i osądzanie na obszary podstawowych funkcji psychologicznych.

Analogicznie jak na poprzednim schemacie, na obszarach, na których wcześniej były jedynie wyróżnione podstawowe funkcje psychologiczne (intuicja, doznanie, myślenie i czucie), teraz mamy po dwa obszary na każdą z funkcji. Konkretnie, podziały te są następujące:

• Obszar intuicji, jest podzielony na:
  — lekką Nj, czyli lekką intuicję osądzającą,
  — i lekką Np, czyli lekką intuicję spostrzegającą.
• Obszar doznania, jest podzielony na:
  — lekkie Sj, czyli lekkie doznanie osądzające,
  — lekkie Sp, czyli lekkie doznanie spostrzegające.
• Obszar myślenia, jest podzielony na:
  — lekkie Tj, czyli lekkie myślenie osądzające,
  — i lekkie Tp, czyli lekkie myślenie spostrzegające.
• Obszar czucia, jest podzielony na:
  — lekkie Fj, czyli lekkie czucie osądzające,
  — i lekkie Fe, czyli lekkie czucie spostrzegające.

A teraz jeszcze myślę, że możemy się posunąć jeszcze dalej i powyższe dwa schematy złożyć w jeden schemat.

Powyższy schemat wykonałem jeszcze w kolorowej wersji. Być może ułatwi to analizowanie tego schematu.

Powyżej więc wyróżniłem lekkie mechanizmy przystosowawczo-obronne (czyli lekką ekstrawersję, introwersję, spostrzeganie i osądzanie), które znajdują się na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych.

Jak możemy zobaczyć też na powyższych czterech schematach oprócz lekkich wersji mechanizmów przystosowawczo-obronnych, powstały nam również lekkie wersje elementów oznaczonych jako: Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti. Parafrazując oryginalne nazwy, myślę, że możemy powiedzieć, że są to:
— lekkie wersje funkcji kognitywnych w indykatorze Myers-Briggs,
— lekkie wersje postaw funkcyjnych w modelu Johna Beebe,
— lekkie wersji elementów informacyjnych w socjonice.

Lekkie wersje Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti, tak jak lekkie mechanizmy przystosowawczo-obronne znajdują się na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych. Jak wyżej wspomniałem oryginalnych wersji Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti używa się ich między innymi w typologiach Myers-Briggs, modelu Johna Beebe i socjonice.

Chciałbym tu podkreślić, że w powyższych teoriach osobowości nie wyróżnia się lekkich wersji Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti, występujących na obszarach podstawowych funkcji psychologicznych. Jest tak dlatego, że w tych teoriach nie wyróżnia się obszarów podstawowych funkcji psychologicznych. Obszary te wyróżniłem w mandali charakterów, i skoro je wyróżniłem, to również je opisałem w sposób, jaki możemy zobaczyć w tym rozdziale.

Dzięki lekkim wersjom mechanizmów przystosowawczo-obronnych, czy lekkim wersjom Ne, Ni, Fe, Fi, Se, Si, Te, Ti będziemy mogli bardziej precyzyjnie analizować teorie Johna Beebe, Myers-Briggs, socjonikę, i inne teorie, które wykorzystują te elementy. Tzn. bardziej precyzyjnie będziemy mogli analizować te teorie, używając mandali charakterów.