25. Uwaga, nastawienie, zaufanie, wiara, skupienie, przekonanie

W poprzednim rozdziale mówiłem o tym, jakie metody myślenia są charakterystyczne dla miejsca na mandali charakterów, gdzie jest:
— mechanizm przystosowawczo-obronny, którym jest — introwersja,
— i tzw. właściwość żywiołu — zimno i chłodno.

Żeby opisać metody myślenia, które znajdują się w tym miejscu mandali, czyli w dolnym prawym rogu, utworzyłem następujący ciąg pojęć:

presja, magia, sceptycyzm, nadzieja, alchemia, wpływ

Teraz chciałbym się odnieść do górnego lewego rogu mandali charakterów gdzie, możemy znaleźć następujące dwa pojęcia, które odnoszą się to metod myślenia:
— wiara, zaufanie.

W tym rozdziale do tych dwóch powyższych pojęć chciałbym dodać kolejne pojęcia, które przybliżą nam to z jakimi sposobami myślenia, możemy kierować się w tym miejscu mandali charakterów.

Pośród słów „wiara” i „zaufanie” nieco kontrowersyjne może się wydawać słowo „wiara”, które często kojarzy się z religią. Tzn. często „wiara” bywa traktowana jako synonim słowa „religia”.

W tej pracy jednak chciałbym zwrócić uwagę na to, że wiara jest bardzo wieloznacznym pojęciem i może być bardzo szeroko pojmowana. Religia zaś w zestawieniu z wiarą jest:

• z jednej strony jest zaledwie jednym ze sposobów, poprzez które wiara może się przejawiać w życiu,
• a z drugiej strony religia może w bardzo dużym stopniu wykraczać poza to, czego wiara dotyczy, gdyż religia może być np. powiązana z: nauką, logiką, filozofią, sztuką, moralnością, etyką, prawem, polityką, biznesem, lobbingiem, marketingiem i innymi dziedzinami.

Religia więc często nie odnosi się jedynie do wiary, ale to całego zbioru różnych czynników, które składają się na jakąś religię.

Podobnie do wielu czynników odnosi się pojęcie, jakim jest „wiara”. Jednak w sumie niewiele tych czynników łączy się bezpośrednio z religią. Tzn. wiele spraw w naszym życiu, które dotyczą wiary, mają niewiele wspólnego z religią.

Przykładowo ateizm może być jedną z form wiary, a ateizm nie jest religią, gdyż nie opiera się na wierze, w któregoś z bogów, jacy są dostępni w wielu religiach na świecie. Ateizm więc w zasadzie jest wiarą w brak jakiegoś boga lub bogów w ogóle.

Osobiście też myślę, że ateizm staje się formą religii, kiedy służy do zwalczania innych religii, tak jak to było i jest w wielu reżimach komunistycznych. Osobiście mogłem to obserwować w Polsce w czasach mojej młodości. (Więcej piszę o tym w rozdziale – „23. Wiara i sceptycyzm, wiedza i artyzm”). Ateizm więc może odgrywać rolę religii, jednak ateizm sam w sobie religią nie jest.

Oprócz tego mamy wiele dziedzin życia, związanych z wiarą, których na pierwszy rzut oka z wiarą się nie kojarzą. Wymieńmy więc kilka przykładów takiej życiowej wiary:

1. Wiara w twierdzenia.

Prostym przykładem jest to, że wierzymy np. w różne twierdzenia matematyczne. Przykładowo w to, że 2 + 2 = 4. Co prawda łatwo to można udowodnić i przekonać o tym nawet małe dzieci, pokazując im, że dajmy na to, dwa patyczki od lodów dodane do dwóch innych patyczków od lodów w sumie dadzą nam cztery patyczki. Możemy więc to uznać za pewnik i z przekonaniem w to wierzyć.

I tu pojawiło nam się ciekawe słowo – „przekonanie”. „Przekonanie” postanowiłem wykorzystać do naszej mandali charakterów, jako jeden z przejawów wiary lub też jako słowo, które jest z wiarą bardzo pokrewne.

Podsumowując ten punkt, możemy więc wierzyć i być przekonani o słuszności różnych twierdzeń, tez, zapewnień, filozofii, sentencji, przysłów, powiedzeń, mądrości itd.

Wiara w twierdzenia również występuje w religii, gdyż trudno się obyć bez różnych twierdzeń, w które można wierzyć. Np. w religii chrześcijańskiej te twierdzenia do wierzenia są nazywane – dogmatami.

2. Wiara jako odpowiednie nastawienie.

Bez względu jednak na to, czy wierzymy w twierdzenia naukowe, logiczne, filozoficzne, religijne lub inne, to występuje w człowieku silna potrzeba wiary w jakieś twierdzenia, które może uznać on za słuszne i się nimi kierować. Ta silna potrzeba wiary w twierdzenia jest potrzebą, która wymaga zaspokajania w podobny sposób jak potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania, samorealizacji itd. W tym momencie wymieniłem potrzeby, jakie występują w tzw. piramidzie potrzeb Maslowa, która jest coraz częściej wykorzystywana w różnych dziedzinach wiedzy. Piramidę tą możemy też znaleźć na wielu stronach w internecie np. na:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Hierarchia_potrzeb

Wiara w twierdzenia co prawda dosłownie nie występuje w piramidzie Maslowa. Myślę jednak, że można ją odnieść do potrzeby bezpieczeństwa i do potrzeby uznania, gdyż wiara w twierdzenia, może zaspokajać te dwie potrzeby.

Ogólnie mówiąc więc, mamy do czynienia z zaspokajaniem potrzeb poprzez wiarę. Zaspokajanie potrzeb w połączeniu z wiarą dają nam w sumie odpowiednie nastawienie do życia.

Czym takie nastawianie może się objawiać?

Ludzie, którzy kierują się „nastawieniem”, wierzą, że – coś potoczy się tak, a nie inaczej. Wierzą więc oni, że odpowiednie „nastawienie”, zaprowadzi ich do tego, czego oczekują i chcą, oraz że zaspokoi ich potrzeby.

Słowo „nastawienie”, w takim razie jest również bardzo pokrewne ze słowem wiara i postanowiłem je też umieścić na mandali charakterów.

3. Wiara jako uwaga.

Jednym z prostych przykładów uwagi, są różne znaki przestrzegające nas przed czymś, np. znaki drogowe. Kiedy przed nami pojawia się jakiś znak drogowy, wierzymy w to, że to przed czym ten znak przestrzega, jest słuszne i na pewno będzie miało miejsce. W takim razie należy się do tego odpowiednio przygotować, żeby uniknąć jakiegoś niebezpieczeństwa, przed którym ten znak nas przestrzega.

W przenośni można więc powiedzieć, że wierzymy znakom drogowym na słowo (czyli na określony znak). Używając zaś odniesień stosowanych w religii, można by powiedzieć – „że wierzymy w nakazy znaków drogowych”.

Ogólnie więc mamy tu do czynienia z wiarą w połączeniu z uwagą, gdyż:
— najpierw uważamy na to, żeby zauważać znaki drogowe,
— a potem uważamy, żeby przestrzegać tych znaków i unikać niebezpieczeństw, przed którymi te znaki przestrzegają.

„Uwaga” więc, czy też „uważność”, jest formą wiary, która wymaga odpowiedniego sposobu bycia i odpowiedniego sposobu postępowania.

Pojęcia „uwaga” i „uważność” fascynowały ludzi od bardzo dawna. Są one np. elementem religii, filozofii, psychologii. Poniżej przykładowo podaję adresy stron internetowych mówiących o uważności występującej w religii buddyjskiej:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Satipatth%C4%81na
http://en.wikipedia.org/wiki/Mindfulness

Uważność jest często, stosowana w różnych działaniach terapeutycznych. W internecie i w prasie można znaleźć wiele stron promujących treningi i sesje różnych metod terapeutycznych, podczas których uważność jest wykorzystywana.

Niezależnie jednak od tego, czy zwracamy na „uwagę” i „uważność” większą lub mniejszą uwagę, jest ona jednym z elementów naszej psychiki i naszego życia.

4. Wiara jako skupienie.

Skupienie jest bardzo blisko związane z wiarą. Jeśli odwołamy się do religii, to np. modlitwa oraz różne nabożeństwa i ceremonie religijne wymagają skupienia.

W życiu zaś skupienia wymaga bardzo wiele czynności życiowych, np. skupienia wymaga wiele rodzajów nauki i pracy.

Jednak tak właściwie to, po co się skupiamy? I dlaczego skupienie wiąże się z wiarą?

Skupiamy się, gdyż wierzymy, że dzięki temu skupieniu uda nam się coś osiągnąć. Jeśli byśmy nie wierzyli, że warto się skupić nad jakimś problemem lub sprawą, to nie byłoby warto nad tym się w ogóle skupiać. Wierzymy więc, że skupienie przyniesie nam jakieś efekty, korzyści, zaprowadzi nas do jakiegoś celu, zapewni i zaspokoi jakieś nasze potrzeby itp.

Myślę, więc że „skupienie” jest istotnym słowem, które jest bardzo pokrewne z wiarą. Dlatego też postanowiłem również umieścić „skupienie” na mandali charakterów i ją o to słowo zaktualizować.

5. Wiara jako zaufanie.

Wiara w naszym życiu często łączy się z „zaufaniem”.

Pojęcie, jakim jest „zaufanie”, jest często wykorzystywane w religii. Np.:

• ufamy naszemu Panu i godzimy się z losem, jaki dla nas wyznaczył;
• pokładamy ufność w woli boga;
• ufamy bożym planom;
• mamy słynny obraz z napisem „Jezu ufam tobie”, o czym możemy przeczytać np. tutaj:
  https://en.wikipedia.org/wiki/Divine_Mercy_image
• itp.

Jeśli chodzi o typowe życie, to „zaufanie” może się w nim przejawiać np. tak:

• mamy zaufanie do własnych lub czyichś możliwości;
• ufamy swoim lub czyimś umiejętnościom, doświadczeniom, zdolnościom, talentom;
• ufamy swoim sprawdzonym partnerom i współpracownikom oraz dajemy kredyt zaufania nowym partnerom i współpracownikom;
• ufamy lub dajemy kredyt zaufania różnym firmom i instytucjom;
• ufamy lub dajemy kredyt zaufania różnym specjalistom, zajmującymi się usługami, których korzystamy;
• ufamy, że produkty, które kupujemy w sklepie, są dobrej jakości;
• itp.

Zaufanie więc jest bardzo powiązane z wiarą. Przykładowo:

• Jeśli komuś ufamy, to łatwiej nam jest uwierzyć, że to, co ten ktoś dla nas robi, jest dla nas korzystne.
• Jeśli komuś ufamy, łatwiej jest nam uwierzyć, w to, co ten ktoś mówi.
• Jeśli ufamy własnym talentom, możliwościom i umiejętnościom wówczas łatwiej jest nam uwierzyć w to, że mamy szansę na sukces.
• Jeśli komuś ufamy, łatwiej jest nam być wobec niego wiernym czy lojalnym.
• itd.

W takim razie podsumowując powyższe punkty, nowy zestaw słów dotyczący metod myślenia w lewym górnym rogu mandali, będzie przedstawiać się następująco:

uwaga, nastawienie, zaufanie, wiara, skupienie, przekonanie

Nanieśmy więc powyższy zestaw pojęć na schemat pomocniczych punktów odniesienia naszej psychiki.

Bibliografia: