Aktualizacja 1.23 – Przemieszczanie się pomiędzy stanami pewności i niepewności siebie.

Aktualizacja ta dotyczy przemieszczania się pomiędzy:
- stanem pewności siebie
- i stanem niepewności siebie.

Stany pewności i niepewności siebie przejawiają się tym, że dany typu charakteru zaczyna zachowywać inaczej niż w typowym dla siebie stanie świadomości. Tzn. zachowanie danego typu zaczyna wtedy przypominać zachowania innych typów.

Koncepcja ta została przeze mnie zaczerpnięta z enneagramu. W enneagramie dany typ w stresie lub w relaksie, zachowuje się podobnie do określonych typów charakterów. W mandali zamiast terminów stres i relaks użyłem terminów: stan pewności i niepewności siebie. Terminów „pewność siebie” i „niepewność siebie” użyłem m.in. dlatego, że są szersze znaczeniowo i mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne.

Np. w pewności siebie może zawierać się relaks oraz inne odczucia. Tzn. jeśli chodzi o cechy negatywne, są to np.:
- wynoszenie się ponad innych;
- brak wyrozumiałości, empatii, szacunku;
- skłonność do manipulowania ludźmi;
- itp.

Jeśli zaś chodzi o cechy pozytywne pewności siebie, to może być to:
- relaks;
- życzliwość;
- bycie miłym wobec innych;
- okazywanie zaufania,
- skłonność do pomocy innym;
- skłonność do współpracy;
- itp.

Z kolei w „niepewności siebie” może zawierać się stres oraz wiele innych odczuć. Tzn. jeśli chodzi o cechy negatywne, to mogą to być np.:
- zbyt duża nieufność,
- podejrzliwość,
- wycofanie się, brak zaangażowania,
- zbyt duży stress,
- zbytnia ostrożność,
- itp.

Jeśli zaś chodzi o cechy pozytywne niepewności siebie, to mogą to być np.:
- wrażliwość;
- subtelność;
- delikatność;
- okazywanie sympatii i współczucia;
- empatia, wyrozumiałość;
- akceptacja;
- itp.

Powyższej listy proszę nie traktować ściśle a jedynie jako poglądowy przykład pewnych tendencji, które mogą się pojawić lub nie. Cechy osobowości bowiem w stanach pewności i niepewności siebie różnią się pomiędzy sobą w przypadku każdego typu charakteru.

Podczas stanów pewności i niepewności siebie zatem w zachowaniu danego typu zaczynają się pojawiać różne cechy, które mają inne typy charakterów. Aby to przedstawić, w dalszych rozważaniach posłużę się przykładem typu Wilgotne Powietrze.

W symboliczny sposób można powiedzieć, że nasz przykładowy typ Wilgotne Powietrze przemieszcza się do innych typów charakterów, albo innymi słowy, łączy się z innymi typami charakterów.

Na mandali charakterów połączenia te (czy przemieszczanie się) pomiędzy poszczególnymi typami charakterów są pokazane za pomocą strzałek.

Na poniższym rysunku możemy zobaczyć schemat mandali charakterów dla Wilgotnego Powietrza.

Na tym schemacie możemy zobaczyć, że stan pewności czy niepewności siebie znajduje się w dwóch miejscach. Tzn. są to punkty.
- Chłodna Woda
- i Gorący Ogień.

Punkty te są oznaczone jako „stan pewności lub niepewności siebie”.

Dlaczego tak jest?

Jak wspomniałem wyżej, idea stanu pewności siebie i stanu niepewności siebie została zaczerpnięta z enneagramu. W enneagramie występują trzy stany:

• stan typowy dla danego typu enneagramu, (czyli miejsce, gdzie dany typ się znajduje),
• stres,
• i relaks (czy komfort).

W mandali charakterów zaś:

• stan typowy w enneagramie – to stan świadomości w mandali charakterów,
• stres w enneagramie – to stan niepewności siebie w mandali charakterów,
• relaks (komfort) w enneagramie – to stan pewności siebie w mandali charakterów.

W mandali charakterów oprócz tego dodałem jeszcze czwarty stan, czyli stan nieświadomości. Do dodania tego stanu do mandali charakterów zainspirowała mnie psychologia jungowska i system starożytny.

W mandali charakterów mamy zatem cztery stany:

• stan świadomości;
• stan nieświadomości;
• stan pewności siebie;
• i stan niepewności siebie.

Dla większej jasności stany psychiczne z enneagramu i z mandali charakterów umieściłem w tabelce dla porównania:

Stan świadomości jest głównym stanem. Stanem, który przeważnie przewodzi innym stanom, i z którym się w największym stopniu utożsamiamy. Dlatego też od stanu świadomości biorą swoje nazwy poszczególne typu charakterów w mandali charakterów. Np. stan świadomości typu Wilgotnego Powietrza znajduje się w miejscu, gdzie na mandali jest Wilgotne Powietrze.

Stan nieświadomości jest stanem opozycyjnym do stanu świadomości.

Jeśli chodzi o stany pewności i niepewności siebie to początkowo za enneagram przyjąłem, że mają one stałe, jasno określone położenia dla poszczególnych typów.

Tzn., że:
- w stanie pewności siebie nasz stan świadomości łączy się, czyli niejako przenosi się, do jednego miejsca na mandali charakterów (np. zakładałem, że typ Wilgotne Powietrze w stanie pewności siebie przemieszcza się tylko do punktu – Chłodna Woda),
- a w stanie niepewności siebie nasz stan świadomości łączy się z drugim miejscem na mandali charakterów (np. zakładałem, że w stanie niepewności siebie typ Wilgotne Powietrze przemieszcza się tylko do punktu Gorący Ogień).

Z czasem jednak odkryłem, że w stanie pewności lub niepewności siebie nie przemieszczamy się tylko do jednego punktu. Możemy bowiem przemieszczać się do dwóch punktów. (Pisałem o tym w „Aktualizacji 1.12 – zmienność stanów pewności siebie i niepewności siebie”). W stanie pewności czy niepewności siebie możemy więc mieć cechy podobne do dwóch innych typów charakterów.

W efekcie powyższego odkrycia założyłem, że w stanie pewności czy niepewności siebie przemieszczamy się głównie do jednego punktu. A czasami możemy przemieszczać się również do drugiego punktu. (Np. ww. typ Wilgotne Powietrze w stanie pewności siebie głównie przemieszcza się do punktu – Chłodna Woda, a czasami do punktu Gorący Ogień. Z kolei w stanie niepewności siebie typ Wilgotne Powietrze głównie przemieszcza się do Gorącego Ognia, a czasami do Chłodnej Wody).

Takie założenie o przemieszczaniu się głównie do jednego miejsca, a czasami do drugiego, zrobiłem dlatego, żeby w dalszym ciągu być w zgodzie z filozofią enneagramu. Tzn. zgodne z filozofią enneagramu byłoby miejsce, do którego przemieszczamy się głównie, czyli najczęściej. A to, gdzie przemieszczamy się czasami, czyli rzadziej, wynikało z rozwoju mandali charakterów. Model bowiem, którym jest mandala charakterów, daje więcej możliwości do analizy typów charakterów niż enneagram. Jest tak, gdyż mandala charakterów powstała z połączenia enneagramu, systemu starożytnego i typów psychologicznych C. G. Junga.

W trakcie moich dalszych obserwacji i analiz doszedłem jednakże do kolejnego wniosku, że trudno jest wykazać jednoznacznie, do którego z dwóch punktów na mandali charakterów przemieszczamy się częściej w stanie pewności czy niepewności siebie? Może być bowiem tak, że:
- jeden przedstawiciel danego typu przemieszcza się częściej do jednego punktu,
- a drugi przedstawiciel do drugiego punktu.

Przemieszczanie to też może zależeć, od wielu innych czynników, jak specyficzna sytuacja, okoliczności życiowe, określony czas, nastrój, poziom zmęczenia itp.

Żeby to wyjaśnić, użyję przenośni.

Jeśli pewnego dnia rano obserwujemy jakąś drogę, to większość samochodów może jechać w jedną stronę, bo np. dużo ludzi jedzie wtedy do pracy, w stronę miasta, zmierza na jakieś wydarzenie itp. Jednak jeśli będziemy obserwować tę drogę o innej porze dnia np. po południu, to większość pojazdów może jechać w odwrotnym kierunku.

W sumie, jeśli więc chodzi o ruch na drodze, to mamy głównie trzy opcje:

1. Większy ruch w jedną stronę.
2. Większy ruch w drugą stronę.
3. Podobne natężenie ruchu w obie strony.

Jeśli wrócimy teraz do mandali charakterów, to podobne główne trzy opcje dają się wyróżnić, w przypadku tego, gdzie może znajdować się stan pewności siebie (albo stan niepewności siebie)?
Tzn.
1) może znajdować się w jednym miejscu;
2) może znajdować się drugim miejscu;
3) oraz może znajdować się w obu miejscach naraz.

Jeśli chodzi o trzeci z powyższych przypadków, czyli o występowanie stanu pewności siebie (albo stanu niepewności siebie) w obu miejscach naraz to:
3.1) będzie on występować w dwóch miejscach w podobnym stopniu;
3.2) będzie większy w pierwszym miejscu niż w drugim miejscu;
3.3) będzie większy w drugim miejscu niż w pierwszym miejscu.

Jeśli teraz wrócimy do przykładu typu Wilgotne Powietrze to miejscami, gdzie występuje u niego stan pewności lub niepewności siebie, są punkty:
- Chłodna Woda
- i Gorący Ogień.

Przedstawia to poniższy schemat.

Powyższe rozważania dotyczące tego, gdzie może znajdować się stan pewności lub niepewności siebie, okazują się zatem bardzo logiczne i mające sens.

Ta logika jednak długo mnie do siebie nie przekonywała i długo nie byłem skłonny jej zaakceptować. Bo jak to właściwie może być tak, że stan pewności znajduje się albo w jednym, albo w drugim miejscu, albo nawet w dwóch miejscach naraz? Tzn. że w stanie pewności siebie możemy mieć cechy albo jednego, albo drugiego, albo dwóch typów charakterów. (Ta sama zasada oczywiście odnosi się również do stanu niepewności siebie). Mamy więc tu swego rodzaju dwoistość czy dualizm.

W takim razie, dlaczego w końcu przekonałem się do takiego dualizmu stanu pewności czy niepewności siebie?

Decydujący był moment kiedy, po raz kolejny zastanawiałem się nad racjonalizmem i irracjonalizmem. Tzn., w poprzedniej aktualizacji między innymi uaktualniłem schematy występowania racjonalizmu i irracjonalizmu i to natchnęło mnie do dalszego analizowania tych pojęć.

Doszedłem zatem do wniosku, że racjonalność i irracjonalność są główną przyczyną tego, dlaczego trudniej jest wg mnie stwierdzić, gdzie częściej się przemieszczamy. Racjonalność i irracjonalność spowodowały, że na przemieszczanie się do stanów pewności i niepewności siebie zacząłem patrzeć inaczej niż wcześniej.

Do racjonalizmu i irracjonalizmu jednak nie doszedłem od razu. Odbyło się do poprzez rozważania nad ekstrawersją i introwersją.

Zaczynając zatem od początku, kiedy zastanawiałem się nad przemieszczeniem w stanach pewności i niepewności siebie, rozważałem to przemieszczanie między innymi w kontekście ekstrawersji i introwersji. Część bowiem typów w stanach pewności i niepewności porusza się w obszarach działania ekstrawersji i introwersji. Na mandali charakterów tych typów jest osiem, tzn. są to typy:
- Wilgotne Powietrze,
- Mokra Woda,
- Chłodna Woda,
- Chłodna Ziemia,
- Sucha Ziemia,
- Suchy Ogień,
- Gorący Ogień
- i Gorące Powietrze.

Przy moich rozważaniach o ekstrawersji i introwersji wróciłem do źródeł, czyli do twórcy tych pojęć C. G. Junga. Jung bowiem oprócz tego, że powołał do życia te pojęcia, to również w ekstrawersji i introwersji wyróżnił wersje racjonalne i irracjonalne. Tzn. mówiąc bardziej precyzyjnie, to:
- racjonalizm – dzieli się na wersję ekstrawertyczną lub introwertyczną,
- i irracjonalizm – dzieli się na wersję ekstrawertyczną lub introwertyczną.

W sumie zatem mamy dwa rodzaje ekstrawersji i introwersji, czyli:

• ekstrawersję racjonalną
• i ekstrawersję irracjonalną,


• introwersję racjonalną
• i introwersję irracjonalną.

Na mandali charakterów ten podział przedstawia się następująco.

Na powyższym schemacie naniosłem jeszcze:
- stany psychiczne Wilgotne Powietrza (stany: świadomości, nieświadomości, pewności siebie i niepewności siebie), które są umieszczone w dymkach
- i drogi przemieszczania się od stanu do stanu w przypadku tego typu charakteru.

Na powyższym schemacie umieściłem inną uproszczoną wersję schematu obrazującą przemieszczanie się pomiędzy stanami. Tzn. wersja ta jest bez strzałek i jest półprzezroczysta, Zrobiłem tak dlatego, żeby były widoczne przede wszystkim obszary ekstrawersji i introwersji.

Do tego, gdzie występuje ekstrawersja i introwersja doszedłem w trakcie tworzenia mandali charakterów. Informacje na ten temat można znaleźć w rozdziale pt.: „Mandala Charakterów – historia tworzenia”.

Jak zatem wyżej wspomniałem, bazując na pracach Junga, powyższy schemat pokazuje podział na:
- ekstrawersję racjonalną i irracjonalną,
- introwersję racjonalną i irracjonalną.

Podczas tworzenia powyższego schematu, byłem głównie zainteresowany ekstrawersją i introwersją. Terminy racjonalizm i irracjonalizm były na drugim planie i długo nie przyciągały one mojej większej uwagi.

Racjonalizm i irracjonalizm dołączyłem ze względu na to, że stanowiło to dla mnie ciekawostkę, która znajdowała się w pracach Junga. Myślałem, że jest to ciekawostka, która prawdopodobnie jest warta zachowania, i która może się kiedyś przydać do ewentualnych dalszych rozważań. Jak się okazało, ciekawostka ta stała się bardzo przydatna do zgłębiania stanów pewności i niepewności siebie.

Niedawno zatem podczas moich rozmyślań wpadł mi do głowy pomysł, aby odwrócić kolejność pojęć. Tzn. pomysł ten polega na umieszczeniu na pierwszym planie pojęć racjonalizm i irracjonalizm. A na drugim planie umieścić ekstrawersję i introwersję.

Zatem jeśli racjonalizm i irracjonalizm umieścimy na pierwszym planie, powyższy schemat będzie zmodyfikowany w następujący sposób:

Na powyższym rysunku więc zamiast:

• EKSTRAWERSJA racjonalna, jest – RACJONALIZM, ekstrawersja,
• EKSTRAWERSJA irracjonalna, jest – IRRACJONALIZM, ekstrawersja,
• INTROWERSJA racjonalna jest – RACJONALIZM, introwersja,
• INTROWERSJA irracjonalna, jest – IRRACJONALIZM, introwersja.

W sumie więc po prostu odwróciłem szyk wyrazów. Np. zamiast „EKSTRAWERSJA racjonalna” jest „RACJONALIZM, ekstrawersja”.

Oprócz tego, że odwróciłem szyk wyrazów, umieściłem też dwa rzeczowniki, (czyli np. „RACJONALIZM, ekstrawersja”), zamiast poprzedniego zwrotu, którzy zawierał rzeczownik i przymiotnik, (czyli np. „EKSTRAWERSJA racjonalna”).

Postanowiłem użyć tutaj dwóch rzeczowników, ponieważ np. racjonalizm i ekstrawersja są dwa osobne pojęcia czy dwa osobne czynniki, które mają wpływ na określone typy charakterów.

Określenie zaś takie jak „Ekstrawersja racjonalna” jest połączeniem rzeczownika z przymiotnikiem, czyli jest epitetem. Epitetem, który jedno z dwóch pojęć, z których się składa, w jakiś sposób określa, uwydatnia, podkreśla, kładzie nacisk, zaznacza, uwypukla itp.

Co prawda na powyższym schemacie chciałem podkreślić pojęcia RACJONALIZM i IRRACJONALIZM. Jednak zamiast epitetów (jak np. racjonalizm ekstrawertyczny) postanowiłem „RACJONALIZM” i „IRRACJONALIZM” wyróżnić za pomocą napisania tych pojęć większą czcionką niż pojęcia „EKSTRAWERSJA” i „INTROWERSJA”.

Dalej w poniższych rozważaniach o stanie pewności i niepewności siebie co prawda również będę używał epitetów, gdyż ułatwiają one przedstawianie różnych myśli i wywodów. Jednak ogólnie proszę pamiętać, że mamy tu do czynienia z osobnymi czynnikami. Czynnikami, które na różne sposoby na siebie oddziałują.

Mam nadzieję, że będzie to wystarczająco czytelne i intuicyjne do tego, aby domyślić się, na które pojęcia chcę zwrócić większą uwagę.

Wróćmy zatem do naszego przykładowego typu charakteru, czyli do Wilgotnego Powietrza oraz jego stanów pewności i niepewności siebie. Na te stany Wilgotnego Powietrza duży wpływ ma RACJONALIZM, który:
- z jednej strony jest na obszarze, gdzie jest EKSTRAWERSJA,
- a z drugiej strony jest na obszarze, gdzie jest INTROWERSJA.

W takim razie dla większej jasności usunę obszary, gdzie występuje irracjonalizm.

Skoro teraz interesuje nas głównie RACJONALIZM, dla większej jasności na następnym schemacie usunę obszary występowania irracjonalizmu.

Powyższy schemat dotyczący Wilgotnego Powietrza przedstawię w jeszcze jednym ujęciu, aby ułatwić rozważania nad stanami pewności i niepewności siebie tego typu charakteru.

Zatem to, że stan pewności czy niepewności siebie może znajdować się w dwóch miejscach, będzie się wydawać dziwne na pierwszy rzut oka. Jednak okazuje się, że takie rozwiązanie często jest naszej psychice bardzo przydatne.

Jak ta przydatność może konkretnie wyglądać?

Przykładowo zastanówmy się nad stanem pewności siebie.

Mówiąc prosto, jeśli jesteśmy pewni w jednym miejscu i w wyniku jakichś okoliczności stracimy tam pewność siebie, to wtedy możemy przemieścić się drugie miejsce, gdzie możemy znowu poczuć się pewni siebie. Innymi słowy, jeśli stan pewności siebie nie może przejawiać się w jednym miejscu, to wtedy może się przenieść do drugiego miejsca, aby w tym drugim miejscu móc się przejawiać.

Jak to się konkretnie dzieje?

Jeśli posłużymy się przykładem Wilgotnego Powietrza i skupimy się na jego stanie pewności siebie, to stan ten przejawia się u niego w punktach:
- Gorący Ogień
- i Chłodna Woda.

Rozważmy może najpierw przypadek, kiedy Wilgotne Powietrze w swoim stanie pewności siebie przemieszcza się do Gorącego Ognia.

Gorący Ogień jest w miejscu, gdzie racjonalizm cechuje ekstrawersja. Ekstrawersja zaś jest skoncentrowana na świecie zewnętrznym. Innymi słowy, w tym miejscu przeważa kierowanie się racjami (czyli racjonalizmem), które dotyczą świata zewnętrznego. Z tego wynika to, że wtedy naszemu przykładowemu typowi Wilgotne Powietrze pewności siebie może dodawać to, że ma jakieś swoje racje, które nadają się do tego, żeby je np. przekazywać innym. Poprzez przekazywanie czegoś innym, mam na myśli to, że Wilgotne Powietrze, chce wywrzeć w ten sposób wpływ na swój zewnętrzny świat.

Wilgotne Powietrze oczywiście spodziewa się tego, że jego racje znajdą u innych uznanie, że przykują ich uwagę, przekonają do czegoś, spowodują ich przychylność, sympatię itp.

W życiu jednak może okazać się, że racje Wilgotnego Powietrza innym nie zawsze będą się podobać. W związku z tym może ono stracić ich przychylność, aprobatę, a czasami nawet i zaufanie. Wówczas Wilgotne Powietrze może stać się niepewne siebie. Znajdzie się ono zatem w stanie niepewności siebie.

Patrząc na schematy, które zamieściłem wyżej, można powiedzieć, że ekstrawertyczny racjonalizm Wilgotnego Powietrza, (który znajduje się w punkcie Gorący Ogień), na ten moment przestanie dodawać mu pewności siebie. Zamiast tego będzie przynosić niepewność siebie, a pewność siebie nie będzie mogła się w tym momencie przejawiać.

W takiej sytuacji Wilgotne Powietrze może przemieścić się do punktu Chłodna Woda. I typ Wilgotne Powietrze może w punkcie Chłodna Woda zacząć odbudowywać swoją pewność siebie.

Dla przypomnienia powiem, że:
- punkt Chłodna Woda znajduje się na obszarze występowania racjonalizmu introwertycznego,
- Gorący Ogień zaś znajduje się na obszarze racjonalizmu ekstrawertycznego.

W takim razie Wilgotne Powietrze, kiedy przeniesie się do Chłodnej Wody, może odbudować swoją pewność siebie. Zamienia wtedy racjonalizm ekstrawertyczny na racjonalizm introwertyczny. I wtedy to racjonalizm introwertyczny może przynosić mu pewność siebie. Innymi słowy, wówczas Wilgotne Powietrze kieruje się racjami, które dotyczą jego świata wewnętrznego. Wtedy przykładowo Wilgotnemu Powietrzu pewności siebie może dodawać to, że ma rację w swoim wewnętrznym świecie.

Kiedy Wilgotne Powietrze będzie znajdować się w punkcie Chłodna Woda, (czyli w obszarze racjonalizmu introwertycznego), to może być wtedy zadowolone np. z tego:
- co sobie myśli,
- albo z tego, co sobie robi,
- albo z tego, co sobie robi i myśli w tym samym czasie.

Wilgotne Powietrze więc niejako „przymyka drzwi” do świata zewnętrznego i bardziej skupia się na swoim wewnętrznym świecie. Dzięki temu może swoją pewność siebie odbudowywać. Patrząc na mandalę charakterów, można powiedzieć, że: - przymyka ono drzwi do punktu Gorący Ogień (racjonalizm pod wpływem ekstrawersji), - a skupia się na punkcie Chłodna Woda (racjonalizm pod wpływem introwersji).

Dzięki temu może swoją pewność siebie odbudowywać. Mówiąc prosto, jeśli Wilgotne Powietrze nie może mieć racji w świecie zewnętrznym, to za to może mieć rację w swoim wewnętrznym świecie.

W sumie wychodzi na to, że Wilgotne Powietrze będąc w stanie niepewności siebie w punkcie Gorący Ogień, może się jednocześnie łączyć ze stanem pewności siebie znajdującym się w punkcie Chłodna Woda.

Analogiczna sytuacja do powyższej występuje również wtedy, kiedy najpierw pewność siebie Wilgotnego Powietrza znajduje się w punkcie Chłodna Woda. Wówczas również coś może spowodować, że Wilgotne Powietrze tę pewność siebie w punkcie Chłodna Woda utraci. Zatem wewnętrzny świat Wilgotnego Powietrza w danej chwili nie będzie w stanie mu tej pewności siebie zapewnić.

Wtedy może się ono przemieścić do Gorącego Ognia i tam tę swoją pewność siebie odbudowywać. I Wilgotne Powietrze będzie czerpać pewność siebie ze świata zewnętrznego, czyli z racjonalizmu ekstrawertycznego.

Jest też jeszcze trzecia możliwość, że Wilgotne Powietrze będzie czerpać pewność siebie jednocześnie z dwóch punktów, czyli z Gorącego Ognia i Chłodnej Wody.

Jak to można wyjaśnić?

Myślę, że w zrozumieniu tego może nam pomóc to, że:
- punkcie – Gorący Ogień – mamy racjonalizm ekstrawertyczny, a
- punkcie – Chłodna Woda – mamy racjonalizm introwertyczny.

Mamy więc racjonalizm introwertyczny i ekstrawertyczny.

A skupiając się bardziej na sednie mamy do czynienia głównie z racjonalizmem. Mówiąc prosto, mamy:
- rację, która wypływa z ekstrawertyzmu (świata zewnętrznego),
- i rację, która wypływa z introwertyzmu (świata wewnętrznego).

W życiu może to wyglądać tak, że Wilgotne Powietrze będzie jednocześnie skupione na świecie zewnętrznym i wewnętrznym. Na tym, co dzieje się wokół niego i na tym, co się dzieje w jego wnętrzu.

Kiedy tak może być?

Np. wtedy kiedy Wilgotne Powietrze z kimś rozmawia, bawi się czy współpracuje. Wówczas może jednocześnie prowadzić, że tak powiem, dialog zewnętrzny i wewnętrzny. Może zatem np.:
- współpracować z kimś, kto jest na zewnątrz, i ze samym sobą wewnątrz siebie;
- bawić się z kimś w świecie zewnętrznym i jednocześnie bawić się ze swoim wnętrzem;
- dogadywać się z kimś, kto jest na zewnątrz i jednocześnie uzgadniać coś z samym sobą;
- itp.

Taki zewnętrzny i wewnętrzny dialog może oczywiście prowadzić każdy typ charakteru. Wewnętrzny dialog pomiędzy tym, co jest na zewnątrz i wewnątrz nas, może też zachodzić wtedy, kiedy przebywamy sami ze sobą. Np. podczas pracy, zabawy, tworzenia czegoś itp. Wówczas światem zewnętrznym jest jakaś materia, rzecz, maszyna, przyrządy itp., za pomocą których coś robimy. A tak właściwie, z którymi coś robimy, rzeczy te bowiem niejako prowadzą z nami dialog. Kooperują, współpracują, współgrają... z nami.

Zatem racja, do której w danym momencie Wilgotne Powietrze jest przekonane, może wypływać zarówno ze świata zewnętrznego (racjonalizm ekstrawertyczny), jak i ze świata wewnętrznego (racjonalizm introwertyczny).

Tu można by tu zadać dosyć ciekawe pytanie. Jeśli Wilgotne Powietrze czerpie pewność siebie z dwóch miejsc, to co się dzieje, kiedy w tych dwóch miejscach pojawi się też niepewność siebie? Jak wtedy Wilgotne Powietrze może odbudować swoją pewność siebie?

W tym przypadku odbudowanie pewności siebie jest trudniejsze niż wtedy kiedy niepewność siebie występuje w jednym miejscu. Wówczas niejako nie ma gdzie uciec przed niepewnością siebie. Dlatego niepewność siebie może wtedy opanować Wilgotne Powietrze na dłużej.

Takie sytuacje, kiedy trudno uciec od niepewności siebie, są często niemile widziane przez Wilgotne Powietrze i każdy inny typ charakteru. Jednak sytuacje te są psychice bardzo potrzebne. Ogólnie mówiąc, sytuacje takie zderzają każdy typ charakteru z rzeczywistością. Dzięki temu można mieć bardziej aktualną, realistyczną i racjonalną ocenę sytuacji.

Wracając do przykładu Wilgotnego Powietrza, to dzięki głębokiemu wejściu w stan niepewności siebie staje się ono bardziej racjonalne. A kiedy stanie się bardziej racjonalne, to może mu to pomóc z powrotem odzyskać pewność siebie.

W sumie więc wychodzi na to, że racjonalność może przysparzać Wilgotnemu Powietrzu zarówno pewności siebie, jak i niepewności siebie. Dążenie psychiki Wilgotnego Powietrza do bycia racjonalnym, będzie wpędzać je albo w pewność siebie, albo w niepewność. I będzie się to odbywać niezależnie od tego, czy świadomie Wilgotne Powietrze to lubi, czy nie.

Racjonalność zatem u Wilgotnego Powietrza reguluje jego stopień pewności lub niepewności siebie. Innymi słowy, racjonalność wpływa na tworzenie odpowiedniego balansu pomiędzy stanem pewności siebie i niepewności siebie. Racjonalność dąży do utrzymania tych stanów w równowadze. Ma to na celu to, żeby ta racjonalność – że tak powiem – była najbardziej racjonalna, jak to tylko jest możliwe.

Świadomie przeważnie Wilgotne Powietrze oczywiście wolałoby przebywać w swoim stanie pewności siebie, kiedy to tylko jest możliwe i kiedy byłaby taka ochota i potrzeba. Jednak stan niepewności siebie jest psychice człowieka równie potrzebny, jak stan pewności siebie.

Oczywiście zbyt głębokie i długie wchodzenie w stan niepewności siebie na dłuższą metę również może być bardzo niepożądane. Może to skutkować wieloma problemami. Takimi jak np.:
- trudnościami w przełamaniu przygnębienia, smutku, żalu, wstydu, strachu, stresu…,
- zbyt niską samooceną,
- trudnościami do podejmowania nowych wyzwań,
- itp.

Zatem zbyt duża pewność lub niepewność siebie może zachwiać równowagę w psychice. Szczególnie wtedy, kiedy jeden lub drugi stan jest szkodliwy dla psychiki. Tzn. szkodliwy w tym sensie, że trudno się z niego wydostać, czy go jakoś przerwać.

Podsumowując, stan pewności lub niepewności siebie w przypadku typu Wilgotne Powietrze może przemieszczać się na różne sposoby pomiędzy punktami:
- Gorący Ogień
- i Chłodna Woda.

Innymi słowy, Wilgotne Powietrze może czerpać swoją pewność czy niepewność siebie zarówno od Chłodnej Wody, jak i od Gorącego Ognia.

Ogólnie zatem są takie możliwości:

I mamy tu jeszcze trzecią opcję, że:

Powyższą tabelkę można jeszcze rozszerzyć o inne pojęcia, które znajdują się na mandali charakterów:

I mamy tu jeszcze trzecią możliwość:

W przypadku Wilgotnego Powietrza zatem za pomocą racjonalności można wytłumaczyć to, dlaczego jego stan pewności lub niepewności siebie znajduje się w dwóch miejscach. W dwóch miejscach z osobna albo w dwóch miejscach naraz. Zachodzi tu bowiem swego rodzaju psychiczne sprzężenie zwrotne pomiędzy racjonalnością ekstrawertyczną i racjonalnością introwertyczną.

Jednak bardzo ciekawa specyfika stanu pewności siebie (czy stanu niepewności siebie) wynika jeszcze z tego, że na stany pewności lub niepewności siebie mają wpływ zarówno świadomość, jak i nieświadomość. Na mandali charakterów świadomość jest zobrazowana za pomocą trójkąta świadomości a nieświadomość za pomocą trójkąta nieświadomości.

Mamy zatem:
- wpływ świadomości i nieświadomości na stany pewności i niepewności siebie
oraz odwrotnie
- wpływ stanu pewności i niepewności siebie na świadomość i nieświadomość.

Takie wzajemne oddziaływanie świadomości i nieświadomości oraz pewności i niepewności siebie sprawia, że oddziaływanie to, może się przejawiać na różne sposoby. To może tłumaczyć to, dlaczego stany pewności i niepewności są takie specyficzne.

Na mandali charakterów zatem świadomość i nieświadomość symbolizują trójkąty świadomości i nieświadomości. Zarówno w trójkącie świadomości, jak i nieświadomości cały czas krąży energia psychiczna.

Na poniższym rysunku można zobaczyć przypływanie energii psychicznej w trójkącie świadomości. Przepływ energii jest zobrazowany za pomocą przerywanych strzałek.

Możemy zobaczyć więc, że energia psychiczna płynie pomiędzy:

• punktem – Wilgotne Powietrze – stan świadomości typu Wilgotne Powietrze,
• punktem – Chłodna Woda – stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze,
• i punktem – Gorący Ogień – stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze.

Analogiczny przepływ energii psychicznej występuje w trójkącie nieświadomości. Przepływ energii jest zobrazowany za pomocą przerywanych strzałek.

Na powyższym rysunku możemy zobaczyć, że w trójkącie nieświadomości typu Wilgotne Powietrze energia psychiczna płynie pomiędzy:

• punktem – Sucha Ziemia – stan nieświadomości typu Wilgotne Powietrze,
• punktem – Chłodna Woda – stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze,
• punktem – Gorący Ogień – stan pewności i niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze.

Proszę spojrzeć na przepływ energii psychicznej pomiędzy dwoma punktami, gdzie występują stany pewności lub niepewności siebie. Są to punkty: Chłodna Woda i Gorący Ogień. Możemy zobaczyć tam cztery strzałki pomiędzy tymi punktami. Jest tak ponieważ:
- dwie z tych strzałek należą do trójkąta świadomości
- i dwie z tych strzałek należą do trójkąta nieświadomości.

Są to niejako dwie drogi z dwoma pasami ruchu, czyli dwie drogi dwukierunkowe. Na tych drogach energia jednym pasem płynie w jedną stronę, a drugim pasem w drugą stronę. Jedna z tych dróg należy do trójkąta świadomości, a druga z tych dróg należy do trójkąta nieświadomości.

W sumie więc tak się składa, że dwie drogi, gdzie przepływa energia psychiczna, biegną obok siebie pomiędzy punktami Chłodna Woda i Gorący Ogień, (czyli pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości). Pomiędzy pozostałymi punktami trójkątów świadomości i nieświadomości przebiega jedna dwukierunkowa droga. W sumie po tych drogach ciągle przepływa energia psychiczna. Ten przepływ energii po drogach łączących stany psychiczne jest przedstawiony na poniższym rysunku za pomocą przerywanych strzałek.

Podsumowując, na powyższym rysunku zostało zobrazowane to, że:
- Na stan pewności i niepewności siebie Wilgotnego Powietrza może mieć wpływ zarówno jego świadomość, jak i nieświadomość.
I odwrotnie.
- Pomiędzy punktami Chłodna Woda i Gorący Ogień, (w których znajdują się stan pewności lub niepewności siebie Wilgotnego Powietrza), mamy dwie równoległe dwukierunkowe drogi. Jedną należącą do świadomości a drugą do nieświadomości.

Co z tego wynika?

Wynika z tego bardzo ciekawa rzecz. Tzn. bardzo ciekawa zależność wynikająca z tego, że stany pewności i niepewności siebie znajdują się pomiędzy świadomością i nieświadomością.

Przykładowo, jeśli spojrzymy na stan pewności siebie, to może być np. tak, że kiedy świadomie będziemy dążyć do tego, żeby być pewnym siebie, wtedy nasza nieświadomość będzie powodować naszą niepewność siebie. Z tego wynika, że nieświadomość może bardzo ograniczać albo nawet niweczyć wysiłki naszej świadomości, kiedy ta stara się osiągnąć większą pewność siebie.

Może być też oczywiście sytuacja odwrotna, że kiedy nasza nieświadomość będzie wpływać na naszą pewność siebie, nasza świadomość będzie tę pewność siebie ograniczać lub skutecznie powstrzymywać.

Największa pewność siebie zatem pojawia się wtedy, kiedy jest ona wspierana zarówno przez świadomość, jak i przez nieświadomość.

Analogicznie jak stan pewności siebie będzie również powstawać stan niepewności siebie pod wpływem świadomości i nieświadomości.

Podsumowując, na stan pewności lub niepewności siebie może wpływać:
1) świadomość,
2) nieświadomość,
3) świadomość i nieświadomość jednocześnie.

Odnośnie do trzeciej możliwości to, skoro stan pewności lub niepewności siebie może być kreowany za sprawą świadomości i nieświadomości, to mogą występować też takie sytuacje, że stan pewności siebie lub niepewności siebie będzie:
- wzmacniany przez świadomość i osłabiany przez nieświadomość
albo odwrotnie będzie
- osłabiany przez świadomość i wzmacniany przez nieświadomość.

Powyższe zależności podsumuje może jeszcze za pomocą tabelek dla większej jasności:

Ogólnie zaś w trójkątach świadomości i nieświadomości stan pewności siebie i stan niepewności siebie może być wspierany na następujące możliwości:

Powyższe przypadki pojawiania się pewności i niepewności siebie w trójkątach świadomości i nieświadomości można również przedstawić za pomocą schematów.

Na poniższym schemacie chciałbym zwrócić uwagę na miejsce, gdzie występuje granica pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości.

Możemy zauważyć dwa czarne punkty, które są oznaczone jako „stan pewności lub niepewności siebie”. Jeden znajduje się po prawej stronie, a drugi po lewej.

Pomiędzy tymi punktami można zobaczyć, że występują cztery strzałki. Dwie z tych strzałek należą do trójkąta świadomości, a dwie do trójkąta nieświadomości. Nad tymi strzałkami umieściłem napis – „połączenia pomiędzy stanami pewności i niepewności siebie”.

Jak już wyżej wspomniałem, w symbolicznym sensie są to dwie drogi. Każda z tych dróg jest dwukierunkowa. W sumie mamy więc cztery „pasy ruchu”, po których porusza się energia psychiczna.

Wyżej zamieściłem tabelę, gdzie wymieniłem cztery możliwości, na jakie świadomość i nieświadomość może wspierać stan pewności i niepewności siebie.

Myślę, że teraz warto się zastanowić, jak powyższe możliwości będą wyglądały na schematach.

1. Stan pewności lub niepewności siebie jest wzmacniany przez świadomość.

W tym przypadku mamy trzy możliwości. Mówiąc prosto, stan świadomości może wspierać stan pewności lub niepewności siebie:
1.1) w jedną stronę,
1.2) w drugą stronę,
1.3) lub w jedną i w drugą stronę jednocześnie.

Drogi, dzięki którym pewność lub niepewność siebie jest wzmacniana, zostały wyróżnione za pomocą strzałek. Na tych strzałkach znajdują się małe cieniowane strzałki symbolizujące przepływ energii psychicznej po tych drogach.

1.1. Pierwsza możliwość wzmacniania pewności lub niepewności siebie w trójkącie świadomości.

Na poniższym schemacie można zobaczyć, że energia psychiczna płynie w jednym z kierunków. Symbolicznie można powiedzieć, że przemieszcza się po jednym z pasów ruchu.

Powyższy przykład wzmacniania pewności lub niepewności siebie w przypadku Wilgotnego Powietrza będzie wyglądał następująco:

Z kolei na następnym schemacie jest uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny.

W przypadku typu Wilgotne Powietrze racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny ma duży wpływ na jego stany pewności i niepewności siebie.

1.2. Druga możliwość wzmacniania stanu pewności lub niepewności siebie w trójkącie świadomości.

Na powyższym schemacie można zobaczyć, że energia psychiczna płynie w przeciwnym kierunku niż w poprzednim przypadku 1.1. Symbolicznie można powiedzieć, że przemieszcza się po drugim pasie ruchu, po którym odbywa się ruch w przeciwną stronę.

Powyższy drugi przykład wzmacniania pewności lub niepewności siebie przez świadomość w przypadku Wilgotnego Powietrza będzie wyglądał następująco.

Z kolei na następnym schemacie jest uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny.

W przypadku typu Wilgotne Powietrze racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny ma duży wpływ na jego stany pewności i niepewności siebie.

1.3. Trzecia możliwość, gdzie wzmacnianie stanu pewności lub niepewności siebie zachodzi jednocześnie w dwóch kierunkach w trójkącie świadomości.

Następny schemat pokazuje przepływ energii psychicznej w trójkącie świadomości. Przepływ ten odbywa się w obie strony, czyli niejako jednocześnie po dwóch pasach ruchu.

W przypadku Wilgotnego Powietrza powyższe przemieszczanie się energii psychicznej w obie strony w trójkącie świadomości wygląda następująco.

Na następnym schemacie został uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny, który ma duży wpływ na typ Wilgotne Powietrze w jego stanie pewności lub niepewności siebie.

W ten sposób na powyższych schematach przedstawiłem powstawanie stanów pewności i niepewności siebie w trójkącie świadomości.

W przypadku typu Wilgotne Powietrze pewność lub niepewność siebie powstaje poprzez przepływ energii psychicznej pomiędzy następującymi punktami:

• Wilgotne Powietrze, czyli stan świadomości typu Wilgotne Powietrze,
• Chłodna Woda,
• i Gorący Ogień.

Punkty Chłodna Woda i Gorący Ogień są punktami, gdzie (lub dzięki którym), tworzy się stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze.

Energią psychiczną mogą wywoływać np. takie czynniki jak określone: myśli, informacje, twierdzenia, sentencje, opinie, pochwały, krytyka, oceny itp. Czynniki te dodają lub ujmują pewności siebie. W wyniku tego każdy typ charakteru popada w różne stany psychiczne. Najczęściej wchodzi się wtedy w stan pewności siebie lub niepewności siebie.

Podsumowując, w przypadku Wilgotnego Powietrza popadanie w pewność lub niepewność siebie jest w dużej mierze zależne od racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego. Racjonalizmy te są częścią trójkąta świadomości Wilgotnego Powietrza. Mogą one zatem wpływać na stan świadomości tego typu.

W skrócie w trójkącie świadomości Wilgotnego Powietrza wygląda to następująco:

• punkt – Wilgotne Powietrze – miejsce, gdzie znajduje się stan świadomości typu Wilgotne Powietrze,


• punkt – Chłodna Woda – miejsce, gdzie powstaje pewność lub niepewność siebie typu Wilgotne Powietrze, które są uzyskiwane dzięki racjonalizmowi introwertycznemu. Tzn., mówiąc prosto, dzięki racjom płynącym ze świata wewnętrznego Wilgotnego Powietrza.


• i punkt – Gorący Ogień – miejsce, gdzie powstaje pewność lub niepewność siebie typu Wilgotne Powietrze, które są uzyskiwane dzięki racjonalizmowi ekstrawertycznemu. Tzn., mówiąc prosto, dzięki racjom docierającym do Wilgotnego Powietrza ze świata zewnętrznego.

2. Stan pewności lub niepewności siebie jest wzmacniany przez nieświadomość.

W poprzednim punkcie mówiłem o tym, jak wzmacniany jest stan pewności lub niepewności siebie w trójkącie świadomości. W tym punkcie zajmę się z kolei trójkątem nieświadomości.

Podobnie jak w trójkącie świadomości w trójkącie nieświadomości występują trzy możliwości. Tzn. stan nieświadomości może wspierać stan pewności lub niepewności siebie:
2.1) w jedną stronę,
2.2) w drugą stronę,
2.3) lub w jedną i w drugą stronę jednocześnie.

2.1. Pierwsza możliwość wzmacniania pewności lub niepewności siebie w trójkącie nieświadomości.

Powyższy przykład wzmacniania pewności lub niepewności siebie w przypadku Wilgotnego Powietrza wygląda następująco:

Z kolei na następnym schemacie jest uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny, który ma wpływ na trójkąt nieświadomości Wilgotnego Powietrza.

Energia psychiczna krążąca w trójkącie nieświadomości również wpływa na stany pewności i niepewności Wilgotnego Powietrza.

2.2. Druga możliwość wzmacniania stanu pewności lub niepewności siebie w trójkącie nieświadomości.

Na kolejnym schemacie można zobaczyć, że energia psychiczna płynie w przeciwnym kierunku niż w poprzednim przypadku 2.1. Symbolicznie można powiedzieć, że przemieszcza się po drugim pasie ruchu, po którym odbywa się ruch w przeciwną stronę.

Powyższy drugi przykład wzmacniania pewności lub niepewności siebie przez nieświadomość w przypadku Wilgotnego Powietrza wygląda następująco.

Z kolei na następnym schemacie jest uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny, który ma duży wpływ na stany pewności i niepewności typu Wilgotne Powietrze.

2.3. Trzecia możliwość, gdzie wzmacnianie stanu pewności lub niepewności siebie zachodzi jednocześnie w dwóch kierunkach w trójkącie nieświadomości.

Następny schemat pokazuje trzecią możliwość przypływu energii psychicznej w trójkącie nieświadomości. Przypływ ten obywa się w obie strony, czyli niejako jednocześnie po dwóch pasach ruchu.

W przypadku Wilgotnego Powietrza powyższe przemieszczanie się energii psychicznej w obie strony w trójkącie nieświadomości wygląda następująco.

Na następnym schemacie został uwzględniony racjonalizm ekstrawertyczny i introwertyczny, który ma duży wpływ na typ Wilgotne Powietrze w jego stanie pewności lub niepewności siebie.

Na powyższych schematach zatem przedstawiłem powstawanie i przemieszczanie się stanów pewności i niepewności siebie w trójkącie nieświadomości.

W przypadku Wilgotnego Powietrza pewność lub niepewności siebie powstaje poprzez przepływ energii psychicznej pomiędzy następującymi punktami:
- Gorący Ogień,
- i Chłodna Woda.

Punkty Gorący Ogień i Chłodna Woda są punktami, gdzie (lub dzięki którym), tworzy się stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze.

Energia psychiczna w trójkącie nieświadomości powstaje i przemieszcza się podobnie jak w trójkącie świadomości. Tworzą ją takie czynniki jak np.: różne myśli, wizje, fantazje, skojarzenia, obrazy, wyobrażenia itp. Czynniki te wypływają z nieświadomości i dodają lub ujmują pewności siebie typowi Wilgotne Powietrze.

Analogicznie również jak w trójkącie świadomości w trójkącie nieświadomości w przypadku Wilgotnego Powietrza popadanie w pewność lub w niepewność siebie jest w dużej mierze zależne od racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego. Racjonalizmy te wpływają na nieświadomość Wilgotnego Powietrza, tworząc w nim pewność lub niepewność siebie.

W skrócie w trójkącie nieświadomości Wilgotnego Powietrza wygląda to następująco:

• punkt – Sucha Ziemia – miejsce, gdzie znajduje się stan nieświadomości typu Wilgotne Powietrze,


• punkt – Gorący Ogień – miejsce, gdzie powstaje pewność lub niepewność siebie typu Wilgotne Powietrze, na które duży wpływ ma racjonalizm ekstrawertyczny. Tzn., mówiąc prosto, dzięki racjom docierającym do Wilgotnego Powietrza ze świata zewnętrznego,


• i punkt – Chłodna Woda – miejsce, gdzie powstaje pewność lub niepewność siebie typu Wilgotne Powietrze, na które duży wpływ ma racjonalizm introwertyczny. Tzn., mówiąc prosto, dzięki racjom płynącym ze świata wewnętrznego Wilgotnego Powietrza.

3. Stan pewności lub niepewności siebie jest wzmacniany zarówno przez świadomość, jak i nieświadomość.

W poprzednich dwóch punktach mówiłem o wzmacnianiu stanu pewności lub niepewności siebie albo w trójkącie świadomości, albo w trójkącie nieświadomości. Jednak stan pewności lub niepewności siebie może być również wzmacniany jednocześnie przez świadomość i nieświadomość.

Mamy tu cztery możliwości wzmacniania pewności lub niepewności siebie. Tzn. pewność siebie jest po prostu wzmacniana:
3.1) w jednym kierunku w trójkącie świadomości i w drugim kierunku w trójkącie nieświadomości,
3.2) w drugim kierunku w trójkącie świadomości i w pierwszym kierunku w trójkącie nieświadomości,
3.3) w jednym kierunku, zarówno w trójkącie świadomości, jak i nieświadomości,
3.4) w drugim kierunku, zarówno w trójkącie świadomości, jak i nieświadomości.

3.1. Pierwsza możliwość wzmacniania pewności lub niepewności siebie w trójkątach świadomości i nieświadomości.

Poniższy schemat pokazuje dwie drogi wzmacniania pewności lub niepewności siebie:
- jedną w trójkącie świadomości (zgodnie z ruchem wskazówek zegara),
- a drugą w trójkącie nieświadomości (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara).

W tym przypadku jest ciekawa sytuacja. Jest tak dlatego, że:
- co prawda, w trójkącie świadomości energia psychiczna płynie zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a w trójkącie nieświadomości przeciwnie do ruchu wskazówek zegara,
- to jeśli spojrzymy na granicę pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości to widzimy, że energia psychiczna w obydwóch trójkątach płynie tam w jednym kierunku.

Wychodzi więc na to, że punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który na powyższym rysunku znajduje się po prawej stronie, jest wzmacniany podwójnie. Tzn. energia psychiczna płynie do tego punktu:
- od stanu świadomości,
- i od stanu nieświadomości.

Dalej pośrednio jest też wzmacniany punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który na powyższym rysunku znajduje się po lewej stronie. I to zarówno w trójkącie świadomości, jak i nieświadomości. Tzn. te dwie energie psychiczne płyną do tego punktu:
- od punktu „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po prawej stronie.

W przypadku Wilgotnego Powietrza powyższa sytuacja będzie wyglądać następująco.

Powyższa sytuacja dotycząca Wilgotnego Powietrza jest jeszcze pokazana na następnym schemacie z uwzględnieniem racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego.

3.2. Druga możliwość wzmacniania pewności lub niepewności siebie w trójkątach świadomości i nieświadomości.

Poniższy schemat pokazuje dwie drogi wzmacniania pewności lub niepewności siebie:
- jedną w trójkącie świadomości,
- a drugą w trójkącie nieświadomości.

W tym przypadku sytuacja jest analogiczna jak w podpunkcie 3.1. Tzn.:

• w trójkącie świadomości energia psychiczna płynie przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, a w trójkącie nieświadomości zgodnie z ruchem wskazówek zegara,
• jednakże, jeśli spojrzymy na granicę pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości to widzimy, że energia psychiczna na tej granicy w obydwóch trójkątach płynie w jednym kierunku.

Wychodzi więc na to, że punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który na powyższym rysunku znajduje się po lewej stronie, jest wzmacniany podwójnie. Tzn. energia psychiczna płynie do tego punktu:
- od stanu świadomości,
- i od stanu nieświadomości.

Dalej pośrednio jest też wzmacniany punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który na powyższym rysunku znajduje się po prawej stronie. I to zarówno w trójkącie świadomości, jak i nieświadomości. Tzn. te dwie energie psychiczne płyną do tego punktu:
- od punktu „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po lewej stronie.

W przypadku Wilgotnego Powietrza powyższa sytuacja będzie wyglądać następująco.

Powyższa sytuacja dotycząca Wilgotnego Powietrza jest jeszcze pokazana na następnym schemacie z uwzględnieniem racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego.

3.3. Trzecia możliwość wzmacniania pewności lub niepewności w trójkątach świadomości i nieświadomości.

Poniższy schemat pokazuje trzeci przykład, gdzie mamy dwie drogi wzmacniania pewności lub niepewności siebie:
- jedną w trójkącie świadomości,
- a drugą w trójkącie nieświadomości.

W tym przypadku sytuacja jest odmienna niż w poprzednich podpunktach 3.1 i 3.2. Tzn.:

• zarówno w trójkącie świadomości, jak i w trójkącie nieświadomości energia psychiczna płynie w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara,
• jednakże, jeśli spojrzymy na granicę pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości to możemy zobaczyć, że energia psychiczna na tej granicy płynie w przeciwnych kierunkach.

Wychodzi więc na to, że:
- Punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po prawej stronie, jest wzmacniany przez świadomość.
Dalej pośrednio świadomość wspiera jeszcze punkt „stan pewności i niepewności siebie”, który znajduje się po lewej stronie.
- Punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po lewej stronie, jest wzmacniany przez nieświadomość.
Dalej pośrednio nieświadomość wspiera jeszcze punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po prawej stronie.

Powyższa sytuacja w przypadku Wilgotnego Powietrze wygląda następująco:

Powyższa sytuacja dotycząca Wilgotnego Powietrza jest jeszcze pokazana na następnym schemacie z uwzględnieniem racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego.

3.4. Czwarta możliwość wzmacniania pewności lub niepewności siebie w trójkątach świadomości i nieświadomości.

Poniższy schemat pokazuje czwarty ostatni przykład, gdzie mamy dwie drogi wzmacniania pewności lub niepewności siebie, czyli:
- jedną w trójkącie świadomości,
- a drugą w trójkącie nieświadomości.

W tym przypadku sytuacja jest analogiczna do tej, jaka występuje w podpunkcie 3.3. Tzn.

• zarówno w trójkącie świadomości, jak i w trójkącie nieświadomości energia psychiczna płynie w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (w podpunkcie 3.3 ten ruch był zgodny z ruchem wskazówek zegara),
• jednakże, jeśli spojrzymy na granicę pomiędzy trójkątami świadomości i nieświadomości to możemy zobaczyć, że energia psychiczna na tej granicy płynie w przeciwnych kierunkach.

Wychodzi więc na to, że:
- Punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po lewej stronie, jest wzmacniany przez świadomość.
Dalej pośrednio świadomość wspiera jeszcze punkt „stan pewności i niepewności siebie”, który znajduje się po prawej stronie.
- Punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po prawej stronie, jest wzmacniany przez nieświadomość.
Dalej pośrednio nieświadomość wspiera jeszcze punkt „stan pewności lub niepewności siebie”, który znajduje się po lewej stronie.

Powyższa sytuacja w przypadku Wilgotnego Powietrze wygląda następująco:

Powyższa sytuacja dotycząca Wilgotnego Powietrza jest jeszcze pokazana na następnym schemacie z uwzględnieniem racjonalizmu ekstrawertycznego i introwertycznego.

Na powyższych schematach (w podpunktach od 3.1. do 3.4.) zobrazowane jest to, jak pewność i niepewność siebie powstaje poprzez przepływ energii psychicznej zarówno:
- w trójkącie świadomości,
- jak i w trójkącie nieświadomości.

W przypadku Wilgotnego Powietrza możemy zobaczyć, że energia psychiczna przepływa pomiędzy czterema punktami, gdzie znajdują się:

• punkt – Wilgotne Powietrze – czyli świadomość typu Wilgotne Powietrze,


• punkt – Gorący ogień – czyli stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze.
  W tym punkcie Wilgotne Powietrze uzyskuje pewność lub niepewność siebie dzięki racjonalizmowi ekstrawertycznemu. Tzn. mówiąc prosto, dzięki racjom płynącym ze świata zewnętrznego.


• punkt – Chłodna Woda – czyli stan pewności lub niepewności siebie typu Wilgotne Powietrze. W typu punkcie Wilgotne Powietrze uzyskuje pewność lub niepewność siebie dzięki racjonalizmowi introwertycznemu. Tzn., mówiąc prosto, dzięki racjom płynącym ze świata wewnętrznego.
• i punkt – Sucha Ziemia – czyli stan nieświadomości Wilgotnego Powietrza.

Podsumowanie

Podsumowanie powyższych rozważań opiera się na trzech aspektach:

1. Tworzenie się stanów pewności lub niepewności siebie możemy rozpatrywać w odniesieniu do:
- trójkąta świadomości,
- trójkąta nieświadomości,
- i jednocześnie trójkąta świadomości i nieświadomości.

W sumie zatem daje nam to wiele możliwości do rozważań dotyczących tworzenia się stanów pewności i niepewności siebie.

Między innymi mogą być takie sytuacje jak:

• Świadomość i nieświadomość może:
  - albo współpracować ze sobą w tworzeniu stanów pewności i niepewności siebie,
  - albo mogą one działać w odwrotnych kierunkach i wzajemnie swoje działania osłabiać, utrudniać, niweczyć, psuć itp.
• Świadomość może tworzyć stan pewności siebie a nieświadomość stan niepewności siebie.
• Albo odwrotnie niż w poprzednim punkcie, świadomość może tworzyć stan niepewności siebie a nieświadomość stan pewności siebie.

W sumie zatem w tej aktualizacji utworzyłem nowy zmodyfikowany model psychiki. Tzn. zmodyfikowałem model kwadratu, który symbolizuje psychikę w mandali charakterów.

Na tym modelu stany pewności i niepewności siebie nie są ściśle sprecyzowane. Tzn. nie są umiejscowione w jednym punkcie, a w dwóch. W każdym z tych dwóch punktów może się więc tworzyć zarówno stan pewności siebie, jak i stan niepewności siebie.

Patrząc na powyższy schemat, można w sumie powiedzieć, że stany pewności i niepewności siebie zajmują obszar znajdujący się na granicy trójkąta świadomości i nieświadomości. Krótko można by powiedzieć, że jest to obszar dwóch pewności siebie.

Na obszarze dwóch pewności siebie zaś znajdują się:
- stan pewności siebie – tzn. pewność siebie o wysokim poziomie, czyli silna pewność siebie.
- i stan niepewności siebie – tzn. pewność siebie o niskim poziomie, czyli słaba (wrażliwa, delikatna) pewność siebie.

Dla większej jasności powyższe dwie pewności siebie umieszczam jeszcze w poniższej tabeli:

Silna i delikatna pewność siebie przemieszczają się więc po obszarze pewności siebie na różne możliwe sposoby.

W sumie to wydaje mi się, że określenia silna i delikatna (wrażliwa) pewność siebie trafnie oddają to, czym jest stan pewności i niepewności siebie.

2. Każdy typ charakteru ma swoje stany pewności i niepewności siebie w określonych miejscach na mandali charakterów. To, gdzie znajdują się ich stany pewności i niepewności siebie jest bardzo pomocne przy analizowaniu poszczególnych typów. Położenie stanów pewności i niepewności siebie dla poszczególnych typów wymieniam w poniższych tabelach:

Kwadrat pierwszy:

Kwadrat drugi:

Kwadrat trzeci:

W powyższym zestawieniu proszę zwrócić uwagę na to, że zawsze mamy dwa punkty, pomiędzy którymi tworzą się ich stany pewności i niepewności siebie. Są to pary punktów, które leżą naprzeciwko siebie, czyli są względem siebie opozycyjne. Np. w kwadracie pierwszym punkty Wilgotne Powietrze i Sucha Ziemia dzielą ze sobą obszar, gdzie tworzą się ich stany pewności i niepewności siebie. Punkty też są względem siebie opozycyjne.

Analogiczne zależności występują w przypadku wszystkich opozycyjnych punktów. Na mandali charakterów mamy następujące punkty opozycyjne:
- Wilgotne Powietrze i Sucha Ziemia,
- Mokra Woda i Suchy Ogień,
- Woda i Ogień,
- Chłodna Woda i Gorący Ogień,
- Chłodna Ziemia i Gorące Powietrze,
- oraz Ziemia i Powietrze

3. Istotny jest również specyficzny racjonalizm czy irracjonalizm.

Specyficzny racjonalizm lub irracjonalizm opiera się bowiem na określonych funkcjach podstawowych czy mechanizmach przystosowawczo-obronnych, jakie występują tam, gdzie tworzy się stan pewności lub niepewności siebie.

Np. w przypadku typu Wilgotne Powietrze (oraz Sucha Ziemia) stan pewności lub niepewności siebie tworzy się pomiędzy racjonalizmem ekstrawertycznym i introwertycznym.

O funkcjach podstawowych i postawach mówiłem szerzej w poprzedniej aktualizacji 1.22. Teraz przypomnę, że funkcje podstawowe to:
- intuicja,
- doznanie,
- czucie
- i myślenie.

Z kolei mechanizmy przystosowawczo-obronne (przez Junga określane jako – mechanizmy przystosowawcze i obronne, postawy ogólne, oraz formy reakcji psychicznych) to:
- ekstrawersja,
- i introwersja.

Dzięki pracom Katharine Cook Briggs i jej córki Isabel Briggs Myers, do powyższych funkcji (intuicja, doznanie, czucie, myślenie) i mechanizmów (ekstrawersja i introwersja), zostały dołączone jeszcze – osądzanie i spostrzeganie.

W mandali charakterów „spostrzeganie” i „osądzanie” zaliczyłem do mechanizmów przystosowawczo-obronnych. Mamy zatem cztery takie mechanizmy:
- ekstrawersję,
- introwersję,
- osądzanie (ang. judging)
- i spostrzeganie (ang. perceiving).

Jung co prawda mówił głównie o mechanizmach przystosowawczo-obronnych, czyli o ekstrawersji i introwersji, jednak w jego pracach można znaleźć też wzmianki o dwóch pozostałych mechanizmach. Np. w poniższych cytacie Jung oprócz ekstrawersji i introwersji, mówi też o wczuwaniu się i abstrahowaniu.

Myślę, że „wczuwanie” może być tu traktowane jako odpowiednik „osądzana”. A „abstrahowanie”, jako odpowiednik „spostrzegania”.

W mojej opinii, określenia wczuwanie i abstrahowanie, są również trafne, jednak może tu występować problem w rozróżnianiu pomiędzy:
- mechanizmem przystosowawczo-obronnym, jakim jest wczuwanie się, (czyli osądzanie),
- a funkcją podstawową, którą jest – czucie.

Myślę więc, że lepiej będzie trzymać się utrwalonych i powszechnie przyjętych nazw: osądzanie i spostrzeganie.

Podsumowując, mamy więc funkcje podstawowe i mechanizmy przystosowawczo-obronne. Pomiędzy poszczególnymi funkcjami i mechanizmami występują pary przeciwieństw.

Tzn. pośród mechanizmów przystosowawczo-obronnych opozycyjne względem siebie są:
- ekstrawersja i introwersja,
- osądzanie i spostrzeganie.

Pośród funkcji podstawowych opozycyjne względem siebie są:
- myślenie i czucie,
- intuicja i doznanie.

Powyższe przeciwieństwa są uwzględnione w mandali charakterów. Myślę, że w przedstawieniu położenia funkcji podstawowych i mechanizmów przystosowawczo-obronnych pomogą schematy. O części poniższych mówiłem w poprzedniej aktualizacji 1.22. Teraz je przypomnę, gdyż będzie to pomocne do zaprezentowania przemieszczania się pomiędzy stanami pewności i niepewności siebie w przypadku poszczególnych typów charakterów.

W takim razie zacznę od intuicji i doznania.

Na poniższym schemacie za pomocą cieniowanych pól (gradientów) pokazane jest to, gdzie występują intuicja i doznanie.

Intuicja znajduje się na górze mandali charakterów, gdzie jej oddziaływanie jest największe. Im dalej w dół wpływ intuicji stopniowo się zmniejsza.

Doznanie znajduje się na dole mandali charakterów. Wpływ doznania zmniejsza się stopniowo w górę mandali.

Na następnym schemacie są przedstawione dwie kolejne funkcje podstawowe, czyli myślenie i czucie.

Myślenie znajduje się po lewej stronie schematu, gdzie jego oddziaływanie jest największe.

Czucie zaś znajduje się po prawej stronie i tam jego wpływ jest największy.

Następne dwa schematy przedstawiają obszary występowania racjonalizmu i irracjonalizmu.

Schemat poniżej przedstawia RACJONALIZM. Racjonalizm znajduje się na obszarach, gdzie występują dwie funkcje podstawowe, czyli MYŚLENIE i CZUCIE.

Racjonalizm obejmuje też obszary, na których występują mechanizmy przystosowawczo-obronne. Tzn. racjonalizm obejmuje ekstrawersję, introwersję, osądzanie i spostrzeganie. (Racjonalizm i mechanizmy przystosowawcz0-obronne zostaną przedstawione na jednym z kolejnych schematów).

Kolejny schemat przedstawia obszary występowania IRRACJONALIZMU. Irracjonalizm znajduje się na obszarze, gdzie występują kolejne dwie funkcje podstawowe, czyli INTUICJA i DOZNANIE.

Analogicznie jak w przypadku racjonalizmu, irracjonalizm obejmuje obszary występowania mechanizmów przystosowawczo-obronnych, czyli ekstrawersji i introwersji, osądzania i spostrzegania. Irracjonalizm i mechanizmy przystosowawczo-obronne zostaną przedstawione na jednym z kolejnych schematów.

Następne dwa schematy dotyczą mechanizmów przystosowawczo-obronnych, czyli:

1. Ekstrawersji i introwersji
2. Oraz osądzania i spostrzegania.

Powyższe mechanizmy przystosowawczo-obronne połączone są z podziałem na racjonalizm i irracjonalizm.

Na pierwszym z poniższych schematów przedstawię racjonalizm i irracjonalizm w połączeniu z ekstrawersją i introwersją. Na kolejnym schemacie zaś pokażę racjonalizm i irracjonalizm w połączeniu z osądzanie i spostrzeganiem. Robię tak dlatego, że wszystko razem trudno byłoby przestawić na jednym schemacie.

1. Racjonalizm i irracjonalizm w połączeniu z ekstrawersją i introwersją.

W tym przypadku, można wyróżnić następujące obszary:

• RACJONALIZM, ekstrawersja – czyli racjonalizm, na który wpływa ekstrawersja,
• RACJONALIZM, introwersja – czyli racjonalizm, na który wpływa introwersja,
• IRRACJONALIZM, ekstrawersja – czyli irracjonalizm, na który wpływa ekstrawersja,
• IRRACJONALIZM, introwersja – czyli irracjonalizm, na który wpływa introwersja.

Powyższe obszary umieściłem poniżej na mandali charakterów.

W lewym górnym występuje największe oddziaływanie ekstrawertyzmu. W dolnym prawym rogu zaś największy wpływ tworzy introwertyzm.

Stopień działania introwertyzmu i ekstrawertyzmu symbolicznie przedstawiam za pomocą gradientów na obszarach, gdzie występują te mechanizmy przystosowawczo-obronne. Do tego, gdzie znajdują się obszary introwertyzmu i ekstrawertyzmu doszedłem w trakcie rozwoju mandali charakterów. Informacje na ten temat można znaleźć w rozdziale „Mandala charakterów – historia tworzenia”.

Białe obszary oznaczają to, że znajduje się tam tzw. ambiwertyzm. Tzn. są to obszary, gdzie ekstrawertyzm i introwertyzm są sobie równe albo są do siebie zbliżone.

2. Racjonalizm i irracjonalizm w połączeniu z osądzaniem i spostrzeganiem.

W tym przypadku można wyróżnić następujące obszary:

• RACJONALIZM, osądzaniem – czyli racjonalizm, na który wpływa osądzanie,
• RACJONALIZM, spostrzeganie – czyli racjonalizm, na który wpływa spostrzeganie,
• IRRACJONALIZM, osądzanie – czyli irracjonalizm, na który wpływa osądzenie,
• IRRACJONALIZM, spostrzeganie – czyli irracjonalizm, na który wpływa spostrzeganie.

Powyższe obszary umieściłem poniżej na mandali charakterów.

Osądzanie znajduje się w prawym górnym rogu. Spostrzeganie zaś w dolnym lewym rogu.

Na białych obszarach stopień osądzania i spostrzegania jest do siebie zbliżony lub sobie równy.

Proszę zauważyć, że na powyższym schemacie większy nacisk kładę na racjonalizm i irracjonalizm, niż na spostrzeganie i osądzanie. Racjonalizm i irracjonalizm jest napisany większą czcionką niż spostrzeganie i osądzanie. Racjonalizm i irracjonalizm więc wyciągam na plan pierwszy. A na drugim planie umieszczam spostrzeganie i osądzanie.

Jak wyżej wspomniałem, podział na racjonalizm i irracjonalizm wprowadził Jung, jednak podział ten wydaje mi się teraz zbyt mało używany. W tym rozdziale zaś (tzn. w aktualizacji 1.23) doszedłem do tego, że racjonalizm i irracjonalizm może być przydatny w rozważaniach nad stanami pewności i niepewności siebie.

Myślę, że teraz możemy wrócić do rozważań nad stanami pewności i niepewności siebie i pokazać na schematach, gdzie te stany występują dla poszczególnych typów charakterów.

Kwadrat pierwszy:

Kwadrat pierwszy obejmuje typy:
- Wilgotne Powietrze,
- Sucha Ziemia,
- Chłodna Woda,
- i Gorący Ogień.

Typ charakteru – Wilgotne Powietrze

O Wilgotnym Powietrzu była już mowa powyżej, gdyż wykorzystywałem ten typ do rozważań nad stanami pewności i niepewności siebie.

W przypadku Wilgotnego Powietrza zatem stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Chłodna Woda, gdzie w głównej roli występuje – racjonalizm introwertyczny,
- Gorącym Ogniem, gdzie w głównej roli występuje – racjonalizm ekstrawertyczny.

Typ charakteru – Sucha Ziemia

Typ Sucha Ziemia jest opozycyjny względem typu Wilgotne Powietrze. Na mandali charakterów można zobaczyć, że Sucha Ziemia i Wilgotne Powietrze znajdują się po przeciwnych stronach mandali.

Co z tego wynika?

Stany pewności i niepewności siebie w przypadku obu typów znajdują się pomiędzy Gorącym Ogniem a Chłodną Wodą. Wynika z tego to, że kwadraty, które zawierają w sobie trójkąty świadomości i nieświadomości dla obu typów znajdują się w tym samym położeniu. Różnica jest taka, że odwrócone miejscami są trójkąty świadomości i nieświadomości. Tzn. trójkąt świadomości typu Sucha Ziemia, dla typu Wilgotne Powietrze jest trójkątem nieświadomości. A trójkąt nieświadomości Suchej Ziemi dla Wilgotnego Powietrza jest trójkątem świadomości.

W sumie więc dla obu typów stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Gorący Ogień, gdzie w głównej roli występuje – racjonalizm ekstrawertyczny,
- Chłodna Woda, gdzie w głównej roli występuje – racjonalizm introwertyczny.

Typ charakteru – Chłodna Woda

W przypadku typu Chłodna Woda stan pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Sucha Ziemia – gdzie w znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa SPOSTRZEGANIE.
- Wilgotne Powietrze, gdzie znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa OSĄDZANIE.

Dla Chłodnej Wody zatem jej stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania irracjonalizmu. Jest tak dlatego, że irracjonalizm występuje pomiędzy dwoma funkcjami podstawowymi, jakimi są intuicja i doznanie.

Jest to więc odmienna sytuacja, niż w przypadku Wilgotnego Powietrza i Suchej Ziemi, gdzie ich stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania racjonalizmu (tzn. pomiędzy funkcjami: czucie i myślenie).

W przypadku stanów pewności i niepewności siebie u Chłodnej Wody mamy też do czynienia z mechanizmami przystosowawczo-obronnymi, jakimi są: osądzanie i spostrzeganie.

Jest to odmienna sytuacja w porównaniu ze stanami pewności i niepewności siebie Wilgotnego Powietrza i Suchej Ziemi, gdzie na ich stany pewności i niepewności główny wpływ wywierały mechanizmy: ekstrawersja i introwersja.

Podsumowując, na stany pewności i niepewności siebie typu Chłodna Woda wpływ ma:

• irracjonalizm, który zawiera dwie funkcje podstawowe:
  - intuicja
  - i doznanie, oraz
• dwa mechanizmy przystosowawczo-obronne, którymi są:
  - osądzanie
  - i spostrzeganie.

Typ charakteru – Gorący Ogień

Typ Gorący Ogień jest opozycyjny względem Chłodnej Wody. Na mandali charakterów można zobaczyć, że Gorący Ogień i Chłodna Woda znajdują się po przeciwnych stronach mandali.

Z tego wynika, że typy Gorący Ogień i Chłodna Woda należą do tego samego kwadratu, czyli do kwadratu pierwszego.

W związku z tym stany pewności i niepewności siebie Gorącego Ognia i Chłodnej Wody znajdują się pomiędzy punktami:
- Wilgotne Powietrze, gdzie znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa OSĄDZANIE,
- Sucha Ziemia – gdzie w znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa SPOSTRZEGANIE.

Kwadrat drugi:

Kwadrat drugi obejmuje następujące typy charakterów:
- Mokra Woda,
- Suchy Ogień,
- Gorące Powietrze,
- i chłodna Ziemia.

Typ charakteru – Mokra Woda

W przypadku typu Mokra Woda stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Chłodna Ziemia, gdzie znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa INTROWERSJA,
- i Gorące Powietrze – gdzie w znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa EKSTRAWERSJA.

Dla Mokrej Wody zatem jej stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania irracjonalizmu. Jest tak dlatego, że irracjonalizm występuje pomiędzy intuicją a doznaniem.

Oprócz irracjonalizmu w przypadku stanów pewności i niepewności siebie u Mokrej Wody duży wpływ wywierają też ekstrawersja i introwersja.

Ekstrawersja przeważa w górnym lewym rogu mandali charakterów, introwersja zaś w dolnym prawym. Napisy „EKSTRAWERSJA” i „INTROWERSJA” można znaleźć na ramkach wokół mandali charakterów.

Typ charakteru – Suchy Ogień

Typ Suchy Ogień jest opozycyjny względem typu Mokra Woda. Na mandali charakterów można zobaczyć, że Suchy Ogień i Mokra Woda znajdują się po przeciwnych stronach mandali.

Co z tego wynika?

Stany pewności i niepewności siebie w przypadku obu typów znajdują się pomiędzy Gorącym Powietrzem a Chłodną Ziemią. Wynika z tego to, że kwadrat, który zawiera w sobie trójkąty świadomości i nieświadomości znajduje się w tym samym położeniu. Różnica jest taka, że odwrócone miejscami są trójkąty świadomości i nieświadomości. Tzn. trójkąt świadomości typu Suchy Ogień, dla typu Mokra Woda jest trójkątem nieświadomości.

W sumie więc dla obu typów stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Gorące Powietrze – gdzie w znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa EKSTRAWERSJA,
- i Chłodna Ziemia, gdzie znajduje się IRRACJONALIZM, na który wpływa INTROWERSJA.

Typ charakteru – Chłodna Ziemia

W przypadku typu Chłodna Ziemia jego stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Suchy Ogień – gdzie w znajduje się RACJONALIZM, na który wpływa SPOSTRZEGANIE.
- Mokra Woda – gdzie znajduje się RACJONALIZM, na który wpływa OSĄDZANIE.

Dla Chłodnej Ziemi zatem jej stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania racjonalizmu. Jest tak dlatego, że racjonalizm występuje pomiędzy dwoma funkcjami podstawowymi, jakimi są czucie i myślenie.

Jest to więc odmienna sytuacja, niż w przypadku Suchego Ognia i Mokrej Wody, gdzie ich stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania irracjonalizmu (tzn. pomiędzy funkcjami: intuicja i doznanie).

W przypadku stanów pewności i niepewności siebie u Chłodnej Ziemi mamy też do czynienia z mechanizmami przystosowawczo-obronnymi, jakimi są: osądzanie i spostrzeganie.

Jest to odmienna sytuacja w porównaniu ze stanami pewności i niepewności siebie Suchego Ognia i Mokrej Wody, gdzie na ich stany pewności i niepewności główny wpływ wywierały mechanizmy: ekstrawersja i introwersja.

Podsumowując, na stany pewności i niepewności siebie typu Chłodna Ziemia (co możemy też zobaczyć w powyższej tabeli) wpływ ma:

• racjonalizm, który zawiera dwie funkcje podstawowe:
  - czucie,
  - i myślenie, oraz
• dwa mechanizmy przystosowawczo-obronne, którymi są:
  - osądzanie
  - i spostrzeganie.

Typ charakteru – Gorące Powietrze

Typ Gorące Powietrze jest opozycyjny względem Chłodnej Ziemi. Na mandali charakterów można zobaczyć, że Gorące Powietrze i Chłodna Ziemia znajdują się po przeciwnych stronach mandali.

Z tego wynika, że typy Gorące Powietrze i Chłodna Ziemia należą do tego samego kwadratu, czyli do kwadratu drugiego.

W związku z tym stany pewności i niepewności siebie typu Gorące Powietrze znajdują się pomiędzy punktami:
- Suchy Ogień – gdzie w znajduje się RACJONALIZM, na który wpływ ma SPOSTRZEGANIE.
- Mokra Woda, gdzie znajduje się RACJONALIZM, na który wpływ ma OSĄDZANIE,

Kwadrat trzeci:

Kwadrat trzeci obejmuje następujące typy charakterów:
- Woda,
- Ogień,
- Powietrze,
- i Ziemia.

Typ charakteru – Woda

W przypadku typu Woda stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Powietrze – gdzie występuje IRRACJONALIZM, na który głównie wpływa INTUICJA,
- Ziemia – gdzie występuje IRRACJONALIZM, na który głównie wpływa DOZNANIE.

Dla Wody zatem stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania irracjonalizmu. Irracjonalizm zaś występuje na obszarze intuicji i doznania.

Typ charakteru – Ogień

W przypadku typu Ogień stan pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Powietrze – gdzie występuje IRRACJONALIZM, na który głównie wpływa INTUICJA,
- Ziemia – gdzie występuje IRRACJONALIZM, na który głównie wpływa DOZNANIE.

Dla typu Ogień zatem stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania irracjonalizmu. Jest tak dlatego, że irracjonalizm występuje pomiędzy intuicją a doznaniem.

Można zauważyć, że typ Ogień ma swoje stany pewności lub niepewności siebie w tych samych punktach, co typ Woda, czyli punkty: Powietrze lub Ziemia. Różnica jest jednak taka, że odmiennie są położone stany świadomości i nieświadomości. Tzn. tam, gdzie typ Ogień ma stan świadomości, tam typ Woda ma swój stan nieświadomości.

Typ charakteru – Powietrze

W przypadku typu Powietrze stany pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Ogień – gdzie występuje RACJONALIZM, na który głównie wpływa MYŚLENIE,
- Woda – gdzie występuje RACJONALIZM, na który głównie wpływa CZUCIE.

Dla typu Powietrze zatem stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania racjonalizmu. Jest tak dlatego, że racjonalizm występuje pomiędzy myśleniem a czuciem.

Typ charakteru – Ziemia

W przypadku typu Ziemia stan pewności i niepewności siebie tworzą się pomiędzy punktami:
- Ogień – gdzie występuje RACJONALIZM, na który wpływa głównie MYŚLENIE,
- Woda – gdzie występuje RACJONALIZM, na który wpływa głównie CZUCIE.

Dla typu Ziemia zatem stany pewności i niepewności siebie tworzą się w rejonie występowania racjonalizmu. Jest tak dlatego, że racjonalizm występuje pomiędzy myśleniem a czuciem.

Można zauważyć, że typ Ziemia ma swoje stany pewności lub niepewności siebie w tych samych punktach co typ Powietrze, czyli: Ogień lub Woda. Różnica jest jednak taka, że odmiennie są położone stany świadomości i nieświadomości. Tzn. tam, gdzie typ Ziemia ma stan świadomości, tam typ Powietrze ma swój stan nieświadomości.

Podsumowując dla poszczególnych typów mandali charakterów stany pewności i niepewności siebie będą się tworzyły pomiędzy następującymi punktami.

Kwadrat pierwszy:

Kwadrat drugi:

Kwadrat trzeci:

Powyżej zatem wymieniłem i pokazałem, do jakich punktów na mandali charakterów przemieszczają się poszczególne typy charakterów, kiedy są w stanie pewności lub niepewności siebie.

Myślę, że warto jeszcze krótko przypomnieć, że:

1. Stan pewności i niepewności może powstawać;
   - albo w jednym,
   - albo w drugim,
   - albo w dwóch miejscach naraz.
2. Na stan pewności i niepewności może wpływać:
   - albo świadomość,
   - albo nieświadomość,
   - albo świadomość i nieświadomości jednocześnie.

I tak wyglądałoby przedstawienie przemieszczania się podczas stanów pewności i niepewności siebie.

Z powyższych możliwości zapewne większość z nas interesuje to, jak przede wszystkim wzmacniać swoją pewność siebie?

Takie zainteresowanie będzie zapewne silne mimo tego, że powyżej mówiłem, że psychika dąży do równowagi i wprowadza nas w niepewność siebie, żeby zrównoważyć zbyt duży wpływ pewności siebie, jeśli pewność siebie za bardzo będzie nad nami dominować. Dlatego warto akceptować stan niepewności siebie na równi ze stanem pewności siebie. Zresztą nie tylko warto stan niepewności akceptować, ale go świadomie wykorzystywać, bo jest on również bardzo w życiu przydatny.

No dobrze mimo wszystko jednak wróćmy do pytania, jak wzmacniać pewność siebie?

Z powyższych rozważań wynika to, że największą pewność siebie uzyskuje się wtedy, kiedy stan pewności siebie jest wzmacniany zarówno przez świadomość, jak i nieświadomość. Wówczas świadomość i nieświadomość jednocześnie wzmacniają stan pewności siebie. Są w tym działaniu zjednoczone.

W takich sytuacjach stan pewności siebie może być bardzo silny.

Ma to swoje zalety i wady:

Zaletami tego może być to, że:
- możemy być bardzo skupieni na jakimś działaniu,
- łatwiej będzie nam osiągać jakieś zamierzenia,
- będziemy bardziej zdecydowani i przedsiębiorczy,
- będziemy bardziej przekonujący w tym, co mówimy, i w tym, co robimy,
- itp.

Wadami może być to, że:
- zbyt optymistycznie będziemy oceniać swoje możliwości;
- możemy być zbyt odważni, ambitni, brawurowi, przez co, źle będziemy oceniać rzeczywistość wokół nas, np. ludzi, którymi współpracujemy, sprawy, z którymi mamy czynienia, zadania do wykonania itp;
- możemy podejmować zbyt duże ryzyko, co może grozić niepowodzeniami, urazami, wypadkami…,
- itp.

Przeważnie wzmacnianie pewności siebie zarówno przez świadomość, jak i nieświadomość jest przez nas przyjmowane z zadowoleniem. Czujemy się wtedy po prostu bardziej pewni siebie i świadomie często chętnie się na to zgadzamy i witamy ten stan z radością.

Z reguły więc nie mamy nic przeciwko temu. Świadomie uznajemy, że jest to dla nas korzystne.

Oczywiście z reguły się nad tym nie zastanawiamy, skąd płynie pewność siebie? Kiedy więc pewność siebie mam dosyć łatwo przychodzi, często jesteśmy po prostu z tego zadowoleni. Jest tak przede wszystkim wtedy, kiedy pewność siebie w jakiejś sytuacji jest dla nas bardzo przydatna i możemy ją dobrze wykorzystać.

Czy warto zatem rozróżniać to, czy pewność siebie jest kreowana przez naszą świadomość, czy przez nieświadomość, czy przez świadomość i nieświadomości jednocześnie? Oraz czy warto rozróżniać to, czy pewność siebie jest zbyt duża?

Myślę, że tak, gdyż zbyt duża pewność siebie nie zawsze jest przydatna. W wielu sytuacjach może ona nam przeszkadzać. Może nam też niejednokrotnie nawet zaszkodzić, jak przedstawiłem to powyżej w liście przykładowych wad nadmiernej pewności siebie.

Warto zatem wyrobić w sobie zwyczaj świadomej obserwacji tego, w jakim stanie psychicznym się znajdujemy w danej chwili? Wówczas wiedząc, (czy świadomie zauważając to), że nasz stan pewności siebie jest zbyt duży, możemy na niego wpływać. Wpływać np. za pomocą naszych świadomych myśli.

Przykładowo:
- Wiem (widzę, dostrzegam itp.), że jestem zbyt pewny siebie, dlatego nie będę posuwał się w tym stanie za daleko, żeby nie zaszkodzić sobie lub innym...

Oczywiście cały czas nie jesteśmy w stanie świadomie kontrolować swoich stanów psychicznych, z takich względów, jak np.:

• Trudno jest świadomie skupiać się na własnej psychice przez dłuższy czas.
• Nie w każdej sytuacji będziemy w stanie skierować nasze myśli na aktualny stan naszej psychiki.
• Nasza nieświadomość ciągle wywiera na nas mniejszy lub większy wpływ, który również zmniejsza działanie świadomości i wpływa na stan pewności siebie.

Jednakże zapewne będzie to dla nas korzystne, jeśli będziemy niejako włączać swoją świadomą uwagę wtedy, kiedy pewność siebie będzie osiągać zbyt duży poziom.

Analogicznie możemy też reagować w przypadku stanu niepewności siebie, kiedy stan ten osiąga zbyt niski poziom.

Ogólnie pewność i niepewność siebie można rozważać jako całość. Powyżej analizowałem dwie pewności siebie, czyli pewność i niepewność siebie. Ogólnie jednak można też powiedzieć, że mamy jakąś jedną dwu-biegunową pewność. I ta dwu-biegunowa pewność może być: duża lub mała, wysoka lub niska, ciężka lub lekka, mocna lub słaba, silna lub delikatna, twarda lub wrażliwa itp. Patrząc w ten sposób, dwu-biegunową pewność siebie można traktować tak jakby to była swego rodzaju skala czy zakres. Zakres ten będzie przebiegał:
- od zbytniej niepewności siebie;
- poprzez stany pośrednie, (gdzie pewność i niepewność siebie będą w równowadze albo jedno nad drugim będzie miało pewną przewagę);
- do zbytniej pewności siebie.

I taki właściwie można wyciągnąć wniosek z powyższej aktualizacji, że nie ma osobnej pewności i niepewności siebie. Jest jedna dwu-biegunowa pewność siebie, która może objawiać się na różne sposoby. Tzn. np. być albo silna, albo zrównoważona, albo delikatna.

W opisach dotyczących mandali charakterów będę jednak dalej używał pojęć „pewność siebie” i „niepewność siebie”. Pojęcia te bowiem są w języku polskim ugruntowane oraz są łatwo i intuicyjnie rozumiane.

Nad powyższą aktualizacją dotycząca stanów pewności i niepewności siebie zastanawiałem się bardzo długo. Tzn. temat ten do mnie wracał jak bumerang przez okres kilku lat. Wielokrotnie pojawiały się różne wątpliwości i wielokrotnie modyfikowałem swoje przemyślenia na ten temat. W końcu doszedłem do wersji, którą zaprezentowałem powyżej. Jest to wersja, co do której jestem najbardziej przekonany. I myślę, że wersja ta już jest na tyle przemyślana, że główne idee zawarte w tej wersji pozostaną już niezmienione. Teraz więc będę raczej jedynie dopracowywał szczegóły. W takim razie uznałem, że moje rozważania na temat stanów pewności mogą zostać zaprezentowane w takiej postaci jak powyżej.